O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlat konchilik instituti

2.Boshqaruvning axborot ta’minoti 

---

215 
 
Axborot  tizimi  –  axborotni  to‘plash,  izlash,  saqlash,  unga  ish-lov  berish  hamda 
undan  foydalanish  imkonini  beradigan,  tashki-liy jihatdan tartibga solingan jami axborot 
resurslari, axborot texnologiyalari  va  aloqa  vositalaridir.   
Axborot  jarayonlarining  avtomatlashtirish  darajasiga  qarab axborot  tizimlari  (AT) 
qo‘lda sozlanadigan, avtomatik va avtomat-lashtirilgan kabi turlarga bo‘linadi. 
Qo‘lda 
sozlanadigan 
axborot 
tizimlari 
axborotlarni 
qayta  ishlaydigan 
zamonaviy  texnik  vositalarning  yo‘qligi  va  barcha  amallarni  inson  tomonidan 
bajarilishi 
bilan 
tavsiflanadi.  Avtomatik 
ATlarida 
axborotlarni 
qayta 
ishlash 
bo‘yicha  barcha  amallar  inson  ishtirokisiz  bajariladi.  Avtomatlashtirilgan  ATlarida 
ma’lumotlarga  ishlov  berish  jarayonida  ham  insonning,  ham 
texnik 
vositaning 
ishtiroki  nazarda  tutiladi. Bunda kompyuterga asosiy o‘rin beriladi. 
Rivojlangan  mamlakatlar  hukumatlarida  Internetdan  va  webtexnologiyalardan 
foydalanishga  o‘tish  davlat  boshqaruvida  AKT  tizimining  uchta  alohida,  biroq  bir-biriga 
aloqador elementlarini birlashtiradi. 
Bu  qanday  elementlar?  1-element  –  tashkiliy  samaradorlikni  oshirish  nuqtai 
nazaridan  Internetning  biznes  echimi:  ya’ni  hukumat  muassasalariga  xususiy  sektorda 
mayda va yirik kompaniyalar foydalanayotgan tashkiliy ustunliklarni berish uchun Internet 
va  web-echimlardan  foydalanish  –  xarajatlarni  kamaytirish,  mahsuldorlikni  oshirish, 
sifatni  yaxshilash.  2-element  –  axborotni  ommaviy  berishdan  (publish)  va 
iste’molchilar/fuqarolar  bilan  o‘zaro  hamkorlikning  oddiy  shakllaridan  (interact)  tortib 
murakkabroq  tranzaksiyalargacha  (transact)  ko‘rsatilayotgan  xizmatlar  sifatini  oshirish 
uchun xizmatlarning iste’molchilariga va fuqarolarga ko‘proq e’tiborni qaratish. 3-element 
–  elektron  demokratiya  (e-Democracy)  –  onlayn  maslahatlar  (consultation),  davlat 
qarorlari  qabul  qilinishida  onlayn  ishtirok  etishning  boshqa  shakllari  (participation)  va 
elektron ovoz berish (voting) vositasida fuqarolarning demokratik jarayonlarda va davlatni 
boshqarishda  ishtirokini  kengaytirish  uchun  davlat  boshqaruvida  AKTning  tarmoqli  va 
boshqa korporativ resurslaridan foydalanish. 
Bunda  quyidagi  omillar  barcha  uch  elementning  muvaffaqiyatli  amalga 
oshirilishining asosiy sharti hisoblandi:  
- rivojlanish istiqbollarining davlat tomonidan umumiy tarzda qaralishi;  
- strategiyadan uni bajarishga o‘tish uchun davlatda amaliy ishlar rejasi mavjudligi;  
- boshqaruvning resurslari va imkoniyatlarini to‘g‘ri taqsimlash; 
 -  ko‘lamli  qayta  o‘zgartirishlarga  emas,  balki  tizimli  qayta  o‘zgartirishlarga 
qodirlik;  
- faoliyatni kuzatib borish va natijalarni baholash mumkinligi.