O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

I.BOB XXI asr boshlaridagi harbiy harakatlarda zamonaviy aloqa vositalari

I.1. XXI asr boshlaridagi harbiy harakatlarni o‘tkazish usullari va ularni takomillashtirish yo‘llari.

XXI asrga kelib harbiy harakatlar jahonda o‘ziga xos harakteriga va usullariga ega bo‘la boshladi.

Jumladan bunga jahonda ko‘pchilik Qurolli Kuchlar strukturasi qaytadan ko‘rib chiqilishga ham sabab bo‘ldi.

Chet-el harbiy eksportlarining fikrlaricha zamonaviy harbiy to‘qnashuvlarida hamma qo‘shinlarining hamjihatlik bilan jang olib borilishida va eng zaruri avtomatlashtirilgan jangovor aloqa informasiya sistemalarini yoki zamonaviy aloqa sistemasidan va zamonaviy oxirgi texnologiya yutuqlaridan foydalanilgan holdagi qurol va texnikalarini qo‘llash tushuniladi. Shundan kelib chiqqan xolda AQSH QK ga xos dunyoda harbiy jihatdan rivojlangan mamlakatlardan biri AQSH QKlarining asosiy tandensiyasi o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki:

-Aloqa sistemasi va dushman haqida ma’lumot ya’ni informasiyani dushmanga nisbatdan ustuvorligi;

-Dushman QKlariga, aholisiga ongiga psixologik ma’lumotlar bilan ta’sir ko‘rsatish;

-Harbiy harakatni har taraflama olib borish. Ya’ni havo kosmik, quruklikdan, dengizdan va informasional sfera bo‘yicha dushmanning ichkarisiga va hamma yo‘nalishlariga ta’sir ko‘rsatish;

-Harbiy operasiyalarni saqlab qolish. Harbiy harakatlarninng asosiy va bosh formalarini, yangi ko‘rinishlarini keltirib chiqarish: Kosmik, raketalariga qarshi informasion psixologik radio elektron, o‘t ochish, robotlashtirish va boshqalar.

-Harbiy xizmatchilar, texnika, qurollarini qisqartirib zamonaviy nishonga aniq uruvchi, avtomatlashtirilgan qurollar bilan foydalanish, ya’ni sifatini oshirish.

Bo‘larning hammasi Yugoslaviya, Afg‘oniston, Iroqda qo‘llanilgan.

Zamonaviy umumqo‘shin jang tushunchasi ostida uning ma’nosi, eng avvalo uni qurolli kurashning o‘zga xodisa va jarayonlaridan va avvalom bor o‘tgan urushlardan farqi tushuniladi. Jang tushunchasining mazmuni deganda, uning ichki ma’nosi to‘plamlari, tarkibiy qismlari va elementlarining mujassamlangan bayoni yotadi. O‘q otar qurol paydo bo‘lgunga qadar, qadim zamonlardan buyon jang tushunchasi, sovuq qurol bilan qurollangan jangchilarning qo‘l janggi bilan cheklanib kelgan edi.

O‘q otar qurolning rivojlanishi, takomillashib borishi bilan jang qilayotgan tomonlarning bevosita to‘qnashuvga kirmay (lekin bu holni to‘la istisno qilmay) masofadan turib kurash olib borish imkonnini yaratgan o‘t ochish jangni asosiy elementiga aylanib bormoqda va Shu bilan harbiy ishning sezilarli rivoji bo‘lgan jangning harakat ko‘lami kengaymokda.

Qo‘shinlarni to‘plar pulemyotlar bilan ommaviy taminlanishi, tanklar va aviatsiyaning qo‘llanilishi, jang maydonidagi muvoffaqiyatga, unda ishtirok etayotgan barcha qo‘shinlar turi bo‘linma va birlashmalarining kelishilgan harakatlari bilan erishilmoqda. Jang, umumqushin jangi shakli ko‘rinishiga tabora o‘xshab bormoqda, harakat ko‘lami yanada kengaymoqda.

50 yillar davomida bir qator davlatlarning ommaviy qirg‘in qurollariga, so‘ng raketalarga ega bo‘lishi bilan umumqushin jangining xususiyatlari o‘zgardi. Jang yanada dinamik xossalarga, manevrlari takomillashgan ko‘rinishga ega bo‘lib, harakat ko‘lami esa undan ham kengayib ketdi, shaxsiy tarkib oldiga qo‘yiladigan ruxiy ma’naviy va jismoniy sifatlar talabi yanada ortib ketdi.

Qo‘shinlarni texnika va qurollar bilan to‘yintirilish, jangda ishtirok etayotgan kuchlar va vositalar orasidagi o‘zaro hamkorlikka, Shuningdek, ularni boshqaruviga bo‘lgan talablar ham tobora ortib bormoqda. Dushmanga talofat yetkazish va uni tor-mor etish, barcha turdagi qurollar bilan kuchli zarba berish, ularning natijalaridan o‘z vaqtida foydalanish, Shuningdek, qo‘shinlar turi va maxsus qo‘shinlar bo‘linma va birlashmalarining faol harakati bilan erishiladi.

Zamonaviy umumqushin jangi qo‘shinlardan talofat yetkazuvchi vositalarni, jangovar va maxsus texnikalarni, yuqori ko‘chish qobiliyatini va uyushqoqlikni, barcha ma’naviy va jismoniy kuchlarni to‘la safarbar etishni, g‘alabaga intilgan bukilmas irodani, metindek intizomni va jangovar hamjixatlikni talab etadi. Bunga yuqori jangovar ta’minot, harbiy burchni ongli ravishda bajarish, chidamlilik, mardlik, jasorat va shaxsiy tarkibni har qanday sharoitlarda dushman ustidan to‘la g‘alaba qozonishga shayligi bilan, boshliqlarning o‘z shaxsiy tarkibini bilish, ular bilan shaxsiy muloqati, ularni kundalik jangovar hayotlari va extiyojlariga e’tibor berish, ularga nisbatan talabchanlik bilan; shaxsiy tarkibda o‘z ishining haqligiga ishonch hosil qildirish, Vatanga, Prezidentiga va hukumatga sodiqligi bilan erishiladi.

Zamonaviy umumqo‘shin jangi talofat yetkazuvchi turli vositalar qullanilgan sharoitlarda olib borilishi mumkin bulib, qo‘shinlardan vaziyatning har qanday sharoitlarida jangovar harakatlar olib borishni, dushmanning doimiy birlashma va qismlariga, Shuningdek, nomuntazam jangovar tuzilmalariga qarshi tura olishini talab etadi.