O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

 
Ta’sirlantirish kuchiga ega bo‘lgan zaharlovchi moddalar. 
Ta’sirlantirish kuchiga ega bo‘lgan zaharlovchi moddalarga yuqori nafas yullari shilliq 
kavati,  kon’yuktiva  va  ko‘z  muguz  pardasining  sezuvchi  nerv  oxirlariga  tanlab  ta’sir  kiluvchi 
kimyoviy  birikmalar  kiradi.  Bu  moddalar  ularning  fiziologik  ta’sir  mexanizmiga  ko‘ra 
g‘ayriixtiyoriy zaharlar deb ham ataladi, chunki bu moddalar sezuvchi nerv oxirlarini tez kitiklab 
nafas  olish  a’zolari,  ovkat  hazm  qilish  va  yurak-tomir  sistemasi  tarafidan  g‘ayriixtiyoriy 
reaksiyalar  kelib  chikishiga  sabab  bo‘ladi.  Tez  kechuvchi  g‘ayriixtiyoriy  reaksiyalar  organizm 
muvozanatining, o‘zining ta’sirlanish vaqtiga qarab butunlay  yoki ma’lum darajada buzilishiga 
olib  keladi.  Kishi  organizmi  tashqi  kimyoviy  qitiqlovchi  moddalarga  sezgirdir,  a’zolarning 
ichida eng sezgiri nafas olish, ko‘z shilliq pardasi va hazm a’zolaridir. 
 
Ta’sirlantiruvchi  moddalarning  lipidlarda  erishi  nerv  oxirlariga  ayniqsa  kuchli 
ta’sir qiladi, shuning uchun lipoidga boy bo‘lgan nerv oxirlarida zaharlovchi moddaning yuqori 
konsentratsiyasi  hosil  bo‘ladi.  Zaharlovchi  moddalar  organizmda  keltirib  chiqaradigan  klinik 
manzarasiga qarab ikki guruhga bo‘linadi: 
1. YUqori nafas yo‘llari va burun shilliq pardasiga ta’sir etuvchi zaharlovchi moddalar 
(sternitlar yoki aksirtiruvchilar). 
2.  Ko‘z  shilliq  pardasiga  ta’sir  etuvchi  zaharlovchi  moddalar  (ko‘zdan  yosh 
chikaruvchilar yoki lakrimatorlar).  
Adamsit
 - difenilaminoxlorarsin. 
Kimyoviy  toza  adamsit  sarik  rangli  kristall  modda-yashil  rangli  texnik  preparat. 
Solishtirma  og‘irligi  1,65,  erish  harorati  195°S,  qaynash            harorati  410°S.  Suvda  erimaydi, 
organik  erituvchilarda  yomon  eriydi.  Suv  va  ishqorlar  ishtirokida  sekin  gidrolizlanadi,  gidroliz 
natijasida hosil  bo‘lgan  modda huddi  adamsitga  o‘xshash kuchli zaharlovchidir. Metallar bilan 
reaksiyara kirishmaydi.  Tarkibida mishyak borligi  uchup unitiol ziddi-zahar bo‘lib  hisoblanadi. 
Boshida zaharli moddalarga qaraganda yuqori nafas yo‘llariga uzoq muddat ichida rivojlanuvchi 
ta’sir ko‘rsatadi. Ta’sirlash konsentratsiyasi  0,001-0,005 mg.