O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

2-o‘quv  savol. Kompas, soat, quyosh va mahalliy narsalar yordamida dunyo  
tomonlarni aniqlash. 
Ushbu o‘quv savoli materiallarini o‘rganishni gorizont tomonlarini aniqlashning asosiy 
usullarini  sanashdan  boshlanadi.  Kompas  yordamida  gorizont  tomonlarini  aniqlashga  o‘tishdan 
avval Adrianov kompasining tuzilishi va ishlash  tamoyilini tushuntirish   lozim. 
  Mashg‘ulot      rahbari  Talabalarga  kuchli  elektromagnit  maydonlar,  yirik  metall 
buyumlar  kompas  strelkasini  haqiqiy  holatidan    o‘zgartirib  yuborishi  mumkinligini    o‘qtirish 
shart. SHuning uchun ta’kidlash kerakki kompas bilan ishlayotgan elektr uzatish tarmog‘i, temir 
yo‘l va metall inshootlaridan 40-50 metr uzoq masofada turish tavsiya etiladi. 
 Mashg‘ulot   rahbari o‘zi kompas bilan gorizont tomonlarining   yo‘nalishni aniqlaydi 
undan  keyin      Talabalar    mashg‘ulot      rahbari    kuzatuvida  mustaqil  ravishda  gorizont 
tomonlarining      yo‘nalishni  aniqlashni    davom    ettiradilar.  Talabalarni    kompas  yordamida 
gorizong  tomonlarining  yo‘nalishini  aniqlashni  bilib  olishganliklariga  mashg‘ulot    rahbari 
ishonch    xosil  qilganidan    keyin  samo  jismlari  yordamida,  avvalo  quyosh  yordamida  gorizont 
tomonlarining  yo‘nalishni aniqlashni o‘rgatishga  o‘tiladi.  
 Undan  katta  xajmdagi    soatdan        foydalanib  gorizont  tomonlarining      yo‘nalishni 
aniqlash  ko‘rsatib    tushuntiriladi.  Bunda      soatdagi    strelkalar  o‘sha  paytdagi  haqiqiy  vaqtga  
to‘g‘irlanib  qo‘yiladi. Agar tun qorong‘usida gorizont tomonlarining   yo‘nalishni aniqlash zarur 
bo‘lsa katta va kichik ayiq yulduz turkumlaridan foydalanib qutb yulduzini topish zarur bo‘ladi. 
Kutb  yulduzi  doimo  shimol  tomonda  ko‘rinadi.  Qorong‘ilikda  gorizont  tomonlarining   
yo‘nalishni    aniqlashni  mashg‘ulot    raxbariga    diafilim    va  rangli    plakatlardan  ko‘rsatib  
tushuntirish tavsiya etiladi.