O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

2-o‘quv savoli. Joylardagi predmetlarni  mudofaalanishga moslashtirish. 
Mazkur  o‘quv  savol xam avvalgi  o‘quv   savolini  olib  borish  tartibi  singari  olib  
boriladi. Mashg‘ulot  rahbari Talabalarga o‘quv  savolini  mazmunini tushuntirishni  quydagilar 
bilan  boshlaydi.  Joylardagi  premetlarni    mudofaalanishga  moslashtirish,  o‘t  ochish  sektorini 
tozalash  va  okopni  niqoblash  (ko‘zdan    yashirish).    Mashg‘ulot      rahbari  seksiya  uchun  okop 
yakka  okoplarni  birlashtirishdan  hosil  bo‘lishini    aytib  tushuntiradi.  Natijada  front  bo‘ylab 
manevr qilish  uchun,  askarlar o‘zaro muloqotda bo‘lishlari uchun  yaxshi  sharoit  yaratiladi. Bu 

---

esa  jangni  borishida  askarlarning  psixologik  holatida  ijobiy  aksini  topadi.Bundan  keyin 
mashg‘ulot   rahbari  seksiya uchun okopning elementlarini tushuntirishni  boshlaydi: old va orqa 
brustveri  bo‘lgan  chuqurlik  (chuqurligi  110  sm);  pulemyotlar  va  granatomyotlar  uchun  zaxira 
maydonchalari va o‘qchilar (avtomatchilar) uchun yacheykalar; BMP (BTR)ga va ort tomonga 
aloqa yo‘llari; o‘q - dorilar uchun tokchalar.Keyin okopni o‘rab turgan muhit rangiga mos tarzda 
maskirovka qilish zarurligi  aytiladi. Okopni jihozlash paytida askarlar har daqiqada jang uchun 
tayyor  turishlari  kerakligi  uqtiriladi.Seksiya  uchun  okoplardan  transheya  hosil  qilinadi. 
Transheya egri chiziqli, siniq bo‘lish kerak. Bu zarb to‘lqini va oskolka parchasidan jangchilarni  
talofatini  kamaytirish  maqsadida qilinadi. Transheya chuqurligi 150 sm.O‘quv  savolini oxirida 
o‘ralar (shel) haqida tushuncha beriladi. O‘ra chuqurligi 150 sm, tubining eni 60 sm, uzunligi 3 
metr kirish  qismiga  ega  bo‘lgan chuqurlikdir. O‘ralar ochiq  va  yopiq  bo‘lishi  mumkin,  YOpiq 
o‘ralar  ommaviy  qirg‘in  qurollaridan  ham  ximoya  qila  oladi.  Mashg‘ulot    rahbari    qoridagi  
keltirilgan    materiallar    bilan    cheklanmaydi.  U  zamonaviy    ta’lim    texnika    vositalaridan  
foydalanib multimediya namoyish  etadi  va  mshg‘ulotni  yanada  samaraliroq  bo‘lishi uchun  
barcha  imkoniyatlarini  ishga  soladi.  
Mudofaaga  o‘tishda  har  bir  askar  avvalo  o‘zi  uchun  qulay  joyda  otish  uchun  joyni 
tanlaydi va uni jihozlaydi. Bu joy shunday hisob bilan tanlanishi lozimki, bunda o‘zi dushmanni 
kuzata va unga o‘t ocha olishi mumkin bo‘lsin, lekin, o‘zi dushmanga ko‘rinmaydigan va uning 
o‘qidan himoyalangan bo‘lsin. 
Askar vazifani aniqlab olgach o‘ziga ko‘rsatilgan o‘t ochish marrasiga joylashadi. Agar 
o‘t  ochish  marrasi  (otish  uchun  joy)  komandir  tomonidan  ko‘rsatilmasa,  askar  uni  mustaqil 
ravishda  tanlaydi.  Otish  uchun  joyni  tanlayotganda  chuqurliklar,  kanavalar,  do‘ngliklar, 
shuningdek, turli mahalliy predmetlar (daraxtlar, toshlar, to‘nkalar)dan foydalanish zarur. 
Agar tanlangan marraning old tomonida baland bo‘yli maysa, ko‘chat va boshqa halaqit  
beruvchi  narsalar bo‘lsa ularni yo‘q qilish kerak yoki o‘t ochish marrasini boshqa joydan tanlash 
lozim  bo‘ladi.  Dushman  o‘q  yog‘dirib  turgan  paytda  o‘t  ochish  marrasini  (otish  uchun  joyni) 
jihozlash yotib otish uchun okopni kovlashdan boshlanadi.