O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

1-o‘quv  savol.  Chamalash (mo‘ljal olish)ning mohiyati. 
Mashg‘ulot   rahbari ushbu mashg‘ulotga  tayyorgarlik jarayonida  uni o‘tkazish joyini, 
kerak  o‘quv  vositalarini  avvaldan  xozirlab    qo‘yadi.  Mashg‘ulotni  boshlashda  dastlab 
chamalash(mo‘ljal  olish)  va  uning  mohiyati  to‘g‘risida      tushunchasi  beriladi. 
CHamalash(mo‘ljal  olish)  deb  ko‘zga    yaqqol    tashlanib  turadigan  va  atrofdagi  boshqa 
predmetlardan    aloxida  ajralib  turuvchi  mahalliy  predmetlar  yoki  relef  elementlariga  aytiladi. 
SHundan    keyin    mashg‘ulot    rahbari    avvldan  tayyorlagan    barcha  o‘quv    vositalardan  
foydalanib  ko‘rsatib    tushuntirishni    boshlaydi.  CHamalash  (mo‘ljal  olish)larga  nisbatan  
nishonlarning  holati  aniqlanadi.  CHamalash(mo‘ljal  olish)  olish  gorizont  tomonlari,  relef  va 
mahalliy  predmetlarga  nisbatan  o‘zining  holatini  va  turli  ob’ektlarining  holatini  aniqlash 
demakdir. 
Avvalo  gorizont  tomonlariga  bo‘lgan  yo‘nalishlar  aniqlanadi  va  chamalash(mo‘ljal 
olish)  lar  bilan  belgilab  ko‘yiladi  hamda  ko‘z  bilan  chamalab  chamalash(mo‘ljal  olish)  gacha 
bo‘lgan  masofa  aniqlanadi.  Mashg‘ulot  raxbariga  gorizont  tomoniga  bo‘lgan  yo‘nalishni  yuzi 

---

bilan  o‘sha  tomonga  qaragan  holda  o‘ng  qo‘lni  cho‘zib  ko‘rsatish  va    chamalangan  narsani  
aytish tavsiya etiladi. 
 O‘quv    materiali      mazmuni  o‘rganilib  bo‘lingandan  keyin    Talabalarga  savollar 
beriladi va o‘qituvchi ko‘rsatgan amaliy xarakatni  mustaqil  bajarish  buyuriladi. 
Harbiy  topografiya  joylarni  o‘rganish  usullari,  unda  orientir  (mo‘ljal)  olish  va  harbiy 
harakatlar  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  boshqa  savollarni  o‘rganadi,  jangovar  topshiriqlarni  bajarishda 
topografik xarita va aerosuratlardan foydalanishni o‘rgatadi. 
Harbiy  topografiya  tomomnidan  o‘rganiladigan  savollar  shaxsiy  tarkibning  turli 
jangovar  topshiriqlarni  bajarishdagi  amaliy  faoliyatiga  bevosita  aloqador  bo‘ladi.  Harbiy 
topografiya  bo‘yicha  egallangan  bilim  va  ko‘nikmalar  holatni  yaxshi  baholashga,  eng  maoqul 
qarorni  qabul  qilishga,  kuzatishni,  o‘t  ochish  tizimini  va  jangda  bo‘linmalarni  boshqarishni 
yaxshi tashkil etishga, jangni muvaffaqiyatli olib borish maqsadida joyning taktik va himoyaviy 
xususiyatlaridan to‘la foydalanishga imkon beradi. 
Harbiy  topografiyani  o‘rganish  shaxsiy  tarkibda  kuzatuvchanlik,  aniqlik,  kuzatish 
natijalarini tahlil qila olish va joyni jangovar topshiriqni bajarishga ta’siri to‘g‘risida xulosa qila 
olish kabi sifatlarni rivojlantira oladi.