O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

3-o‘quv savoli. Bakteriologik (biologik)  va  oddiy zamonaviy qirg‘in qurollari 
Bakteriologik  (biologik)  qurolining  qo‘llanilishi  va  undan  himoyalanish.        
Bakteriyali  qurollar  –  bu  odamlarni,  qishloq    xo‘jaligi  mollari  va  o‘simliklarini  
ommaviy zararlovchi   quroldir. Uning negizi  bakteriyalar, viruslar,  rekketist,  kasal  ko‘zg‘ovchi 
qora  boshli  qurtlar    va  kasal  tarqatuvchilar    hisoblanadi.    Bu  qurol  raketa,  aviabombalar    yoki 
konteynerlar, aerozolli  sachratuvchilar, artileriya snaryadlari  orqali yuboriladi. Bu qurol og‘riq  
keltiruvchi mikroorganizmdan iborat.  Ular keng turda yashirin kasalliklar tarqatish  xususiyatiga 
ega. Havo bilan aralashib odamlarni va hayvonlarni har xil kasalliklarga   yo‘liqtirishi mumkin. 
Bakteriyali  qurol  qo‘llanilganligi  ko‘rikdan  o‘tkazish  yo‘li  bilan  aniqlanadi.  Oddiy  o‘q  
snaryadlari    yoki  bombalarning  ovozi  eshitilsa,  hamda  ularning  parchalari  –  konteynerlarga, 
xaltachalarga  qurt  qumursqalar,    chivinlar  to‘plangan  bo‘lsa,  tegishli  xulosalar  chiqarish,      
fuqaro  mudofaasi  tashkilotlariga,  tibbiy  mahkamalar  yoki  mahkamalarga  yoki  mahalliy  
hokimiyatlarga    zudlik  bilan  yuborish  kerak.    Bakteriyali  qurolni  laboratoriyada  tekshirish 
natijasida aniqlanadi.  
 Bu  qurollardan  himoyalanish  usullari.  Bakteriyali  qurol  har  xil  yuqumli  kasalliklar 
tarqatadi. Jumladan, vabo, sibir yazvasi, brutsellez, tulyarema, o‘lat, sariq  kasalligi  va terlama,  
kuzda  va  bahorda  qo‘ziydigan    vasvasaga  tushish  va  so‘zakning  turli  tuman  xillari  shunga 
misoldir.    Bundan  tashqari    batullin,  toksinlar  qo‘llaniladi.    U  odamlarning  tanasini    og‘ir 
vaziyatga  olib  keladi.    Hayvonlar  sibir  yazvasi,  safa  kasalligini  paydo  qiladi.    SHuningdek, 
cho‘chqa, qora mollarda va qushlarda, uy parrandalarida ham  shunday. 
Qishloq xo‘jaligi ekinlarini  va donli ekinlarni  zararlaydi.  Kartoshkalarni  fitoftrooza 
va boshqa kasalliklar bilan kasallanishiga sabab bo‘ladi. 
Bakteriyali  qurollardan  saklanishda  asosan  vaksina  preparatini  qo‘llash      bilan  birga 
antibiotiklar,  sulfinomidlar    va  dorili  moddalar  ko‘llanadi.    YUqumli  kasalliklarning  darhol 
oldini  olishda  maxsus  plashlar    ishlatiladi.    Kimyoviy  moddalardan  saqlanish  uchun    yakka 
mudofaa  qurollari  va  uyushma  holida    mudofaalanish  mudofaalanish  usullari    qo‘llaniladi. 
Himoyalanishda protivogazlar, respiratorlar maskalar,  og‘izni yopish asboblari va terini saqlash 
qurollari    kiyiladi.    Birlashma,    korxonalar  va  o‘kuv  muassalari  rahbarlari  o‘z  vaqtida 
ogohlaantirilishi shart.  
Bakteriyali  zararlanish  markazi  deb  bakteriyali  qurolning    ta’siriga  giriftor  bo‘lgan 
joylar    markazi,  qishloq    xo‘jaligi    ob’ektlariga  aytiladi.  Uning  chegaralarini    bakteriyali 
ma’lumotlar    asosida    shu  oraliqda    va  betob  odamlarda,  hayvonlarda  va  o‘simliklarda  
laboratoriya tekshirish yo‘li bilan aniqlanadi.  
Zararlanish markazining  aylana tevaragiga  qurolli qorovullar   qo‘yiladi va ruxsatsiz 
bu erga  kirish  va chiqish, shuningdek, biror narsa olib chiqish  ham qat’iyan ta’qiqlanadi.  Xalq  
orasida  yuqumli  kasalliklarning    oldini  olish  uchun    kompleksli  epidemiyaga  qarshi  sanitariya-
ozodalik ishlari olib boriladi.  Observatsiya, karantin va xalqni  sanitariya ko‘rigidan o‘tkazish, 
zararlangan    erlarni    dezinfeksiyalash  ishlarini  olib  borish    katta  ahamiyatga  egadir.    Zarur 
bo‘lgan vaziyatlarda chivin-pashshalar, qurt-qumursqalar yo‘q  qilinadi. 
 Observatsiya va karantin.  Bakteriyali  zaharlanish markazidagi aholi uchun  bir qancha 
ishlarni amalga oshiruvchi  maxsus tibbiy ko‘rik  tashkil qilinadi. Uning vazifasi epidemik  o‘z 
vaqtida  bildirishdir. SHuning bilan birga bo‘lishi  mumkin bo‘lgan  kasalliklarning oldini olish  
ishlari ko‘riladi.  
Oziq-ovqat  va  suv  tozaligi    aniqlangandan  so‘ng    iste’mol  qilinadi.    Observatsiyaning  
davom  etishi    kishilardagi  kasalliklarning    yashirin  vaqti  va  zaharlanish    markazidan  
dezinfeksiyaning  tamomlanishiga bog‘liqdir. Agar vabo va shu kabi  yuqumli kasalliklar  paydo 

---

bo‘lsa, karantin tig‘iz o‘rnatiladi. Karantin bu  yuqumli kasalliklarning  tarqalishini oldini olish 
va zararlanish  markazini yo‘q  qilish uchun  olib boriladigan choradir.