O`zbekiston respublikasi maktabgacha ta`lim vazirligi maktabgacha ta`lim tashkilotlari direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Art terapiya va undan foydalanish

MUNDARIJA

Kirish………………………………………………………………………...4
I BOB. ART TERAPIYA NAZARIYASINING ILMIY AHAMIYATI.

1. 
   ART TERAPIYANING KELIB CHIQISHI VA RIVOJLANISH BOSQICHLARI ………………………………………………….…..7
   
2. 
   ART TERAPIYA - IJODKORLIK BILAN DAVOLASHNING ASOSIY YO`NALISHLARI .............................................................................10
   

II.BOB. TURLI SOHALARDA ART TERAPIYA BILAN DAVOLASHNING AMALIY ASOSLARI .
2.1. BO`LAJAK LOGOPEDLARDA ARTTERAPIYA QO`LLASHNING AHAMIYATLI JIHATLARI……………………………………………….…16
2.2. OILAVIY ART-TERAPIYADA QO`LLANILUVCHI USULLARNING O`ZIGA XOS XUSUSIYATLARI………………………………………..…..24

XULOSA ………………………………………………….………..28
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YHATI…………….31

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi: "Art terapiya" (art-terapiya) atamasi birinchi bo`lib 1938 yilda Adrian Xill tomonidan sanatoriylarda sil kasalligi bilan og`rigan bemorlarning badiiy mashg`ulotlarini tasvirlashda ishlatilgan. Keyin bu atama terapevtik san`atning barcha turlariga qo`llanila boshlandi. Kasbiy faoliyatning maxsus turi sifatida artoterapiya Ikkinchi Jahon Urushidan keyin Buyuk Britaniyada psixoterapiya bilan bog`liq holda rivojlana boshladi. Ijodkorlikda qasddan o`zini oshkor qilish bilan terapiya Z.Freydning psixoanalizidan, C. Jungning analitik psixologiyasidan Moreno psixo-dramasidan va amerikalik o`qituvchi M. Naumburgning grafik ifodasi bilan terapevtik yordamning dinamik nazariyasidan kelib chiqdi.
A. Kopitinning so`zlariga ko`ra, art terapiya turli fanlarni - psixologiya, tibbiyot, pedagogika, madaniyatshunoslik va boshqalarni birlashtirgan fanlararo bilim sohasidir. Uning asosi badiiy amaliyotdir, chunki art-terapiya mashg`ulotlari paytida mijozlar vizual faoliyat bilan shug`ullanishadi.
Art-terapiya bo`yicha ko`plab olimlar ish olib borishgan. Jumladan Yu.S. Shevchenko va L.V.Krepitsa ilk marotaba o`zining "Art terapiya tamoyillari va bolalar va o`smirlar bilan ishlashda art-pedagogika" nomli asarida "art-terapiya va art-pedagogika" atamalariga izoh berib o`tadi. San`atning korreksion ishdagi muhim ahamiyati haqida chet el pedagoglari E.Segen, J.Demor, O.Dekroli shuningdek, atoqli olimlardan L.S.Vigotskiy, A.I.Graborov, Y.A.Yekjanova, T.S.Komarova va boshqalar oz fikrlari haqida aytishgan.
Art texnologiyalarning maqsadi bolajak defektologlar, alohida yordamga muhtoj bolalarni art terapiya yordamida ularning hissiy-irodaviy sohasini, bilish jarayonlarini, umumiy va mayda motorikasini rivojlantirishdan iborat. Art terapiyaning vazifalari: Mavjud artterapiya usullarini moslashtirish va ulardan alohida yordamga muhtoj bolalar va ularning ota-onalari bilan psixokorreksion ishlari tizimida foydalanish.
-Turli yoshdagi va shaxsiy rivojlanishning turli xil buzilishlari bo`lgan alohida yordamga muhtoj bolalar bilan psixo-korreksion ishlarda artterapiyadan foydalanishning xususiyatlarini ochib berish va samaradorligini aniqlash.
- Alohida yordamga muhtoj bolalardagi turli xil kasalliklarni tuzatishni ta`minlaydigan art-terapiya texnologiyalari va tuzatish dasturlarini ishlab chiqish.
- Alohida yordamga muhtoj bonanapgara o`zini-o`zi nazorat qilishga o`rgatish, iqtidorini namoyon qilishga yordam berish va o`z-o`ziga bo`lgan bahoni ko`tarishga o`rgatishdan iboratdir.
Dastlab artterapiya chizma terapiyasi, ya`ni tasviriy san`at bilan davolash deb atalgan. Bugungi kunda art terapiya mavjud ko`plab turlar va kichik turlar ko`rinadiganlar:
"Art terapiya" atamasi o`tgan asrning 40-yillarida inglizlar tomonidan kiritilgan shifokor va rassom Adrian Hill. U ijodkorlik sil kasalligiga chalingan bemorlarga (u kasalxonada birga ishlagan) tezroq tiklanishiga yordam berishini payqagan. Aytish joizki, san`at qadimgi davrlarda paydo bo`lganligi sababli, uning terapevtik ta`siri ilgari qayd etilgan, ammo faqat bizning davrimizda ijodkorlikning ushbu funktsiyasiga alohida qiziqish mavjud.
Nomidan ko`rinib turibdiki, art-terapiya - bu san`at bilan davolash. Ammo bu davolanish qanday amalga oshiriladi? Axir, san`atda tabletkalar va tomchilar, iksirlar yo`q terapevtik massajlar... Ammo cho`tka va bo`yoqlar, qog`oz va rangli xamir, plastilin va loy, qum, irmik, fotosuratlar, matolar bor. Va barkamol yondashuv bilan inson ruhini davolay oladigan boshqa ko`plab narsalar.
Art-terapiya ong va ong osti o`rtasidagi bog`lovchi ipdir. Ruhdan miyaga bunday ko`prik. Axir bizning muammolarimizning aksariyati ongli darajada emas, balki ancha chuqurroqdir. Shuning uchun ularni tibbiy va og`zaki yo`l bilan yo`q qilish juda qiyin. Ammo tasvirlar, metaforalar, san`at darajasida - mumkin.
Art-terapiya psixoterapiyaning alohida va juda istiqbolli yo`nalishi sifatida nisbatan yaqinda, 20-asrda paydo bo`lgan. U go`yo san`at va psixologiya chorrahasida paydo bo`ldi va endi tobora ommalashib bormoqda.