O’zbekiston respublikasi madaniyat vazirligi o‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat vazirligi

asosiy va qo‘shimcha adabiyotlar, hamda axborot manbalaridan
foydalanishlari tavsiya etiladi 

---

127
GLOSSARIY 
Aktyor 
drama, opera, balet, qo‘g‘irchoq teatri, tsirk, teatr, kino, radio 
(instsenirovka, postanovka, montaj) va televideniyeda rollar ijro 
etuvchi shaxs, artist. 
Aktyorlik 
mahorati 
boshqa davr va muhitdagi obrazni aktyorning o‘z ruhiy-jismoniy 
apparati orqali jonlantirish qobiliyati. 
Amplua 
aktyorning shaxsiy imkoniyati va sahnadagi ijrochilik qobiliyatiga 
juda mos tushadigan rollar tipi. Masalan: tragik, komik rollar va h.k. 
Antrakt 
1. Spektakl pardalari, kontsert va tsirk tomoshalarining bo‘limlari 
orasidagi tanaffus. 2. Teatrda ikkinchi va undan keyingi pardalar 
boshlanishi oldidan chalinadigan musiqali muqaddima. 
Arena 
tsirkda tomosha ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan qum (yoki kipik - 
arrato‘pon) sepilgan aylana maydon. 
Artist 
sahna san’ati ijrochisi, aktyor. Keng ma’noda san’atning muayyan 
sohasidagi ijodkor.
Arerstsena 
sahna orqa pardasi ortidagi maydon. 
Afisha 
spektakllar, kontsertlar va boshqa adabiy tadbirlar, tomoshalar 
to‘g‘risida xabar beruvchi, ko‘zga ko‘rinarli joylarga yopishtirilgan 
maxsus e’lon. 
Butaforiya 
teatr spektakllarida haqiqiy narsalar o‘rnida qullaniladigan, spektakl 
harakteri va sahna talablari, imkoniyatlaridan kelib chiqib yasalgan 
mebel, bezaklar, kostyum detallari, turli idishlar va sh.k.lar. 
Butafor 
turli butaforiya buyumlarini tayyorlovchi sahna ishchisi. 
Grim 
aktyor qiyofasini, ayniqsa, yuzini o‘ynaladigan rolga mos qilib 
maxsus bo‘yoq, yasama soch- soqol, plastik massalar va sh.k.lar 
vositasida o‘zgartirish san’ati, shuningdek, ana shu vositalarning 
jami. 
Grotesk 
bo‘rttirish, obrazni haddan tashqari mubolag‘ali tarzda tasvirlash 
usuli. Bunda obraz shu qadar bo‘rttirilgan mubolag‘a bilan 

---

128
tasvirlanadiki, u o‘zining real qiyofasini yo‘qotib, fantastik harakter 
kasb etishga boradi. Groteskli tasvir juda ham qadimiy bo‘lib, shu 
asosda tasvirlangan obrazlarni biz hamma xalqlarning qadimiy 
san’ati va mifologiyasida uchratamiz. Grotesk biror maqsadga 
yo‘naltirilgan, hajviylik bilan fantastik tasvir uyg‘unlashgan 
bo‘rttirishdir. 
Dekoratsiya 
sahnada ko‘rsatilayotgan voqea o‘rnini aks ettirishga, spektaklning 
g‘oyaviy ma’nosini ochishga xizmat qiluvchi sun’iy manzara, badiiy 
jihoz. Dekoratsiya rang-tasvir, grafika arxitektura, sahna texnikasi, 
kinoproyektsiya va shu kabilarning tasviriy vositalari yordamida 
yaratiladi.