O‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

O‘qitish 
         + 
Tarbiya 
         = 
Ta'lim 
 
                                               
+Shaxsni rivojlantirish 
      = shaxsni shakllantirish   
 
Ta'lim  -  bu  o‘qitish  va  tarbiya  jarayoni  natijasidir.  O‘quvchi-talaba 
o‘zlashtirilayotgan yoki o‘zlashtirgan tizimli bilim, ko‘nikma va malakalarning hajmi. 
Oliy o‘quv yurtida ta'lim olgan kishi - u yoki bu kasbga ega bo‘lib, fanlar asoslari bir 
butun  tizimli  bilim  va  malakalar  yaxlit  majmuasining  aniq  hajmini  o‘zlashtirgan 
odamdir.  Shu  bilim  va  malakalar  uning  kasbiy  ishlariga  to‘g‘ri  erkin  va  mantiqiy 
fikrlash  hamda    muvaffaqiyatli  hatti-harakatlar  qilishga  imkon  yaratadi.  O‘zining 
xarakter xususiyati va yo‘nalishiga ko‘ra ta'lim ikki turga bo‘linadi: umumiy ta'lim 
(o‘rta  maktabda  odamni  umumiy  aqliy,  ma'naviy  va  jismoniy  o‘sishi  uchun  kerakli 
fanlar  asoslari  bo‘yicha  keng  ma'lumot  va  bilim  berish,  amaliy  qobiliyatlarni 
shakllantirish, aniq bir ishga layoqatini ochib berish va rivojlantirish);  kasbiy ta'lim 
(bir  kasbni,  mutaxassislikni  chuqur  egalashga  bilimlar  berish  va  ularni  o‘zlashtirish 
uchun amaliy  mashg‘ulot, tajriba va tadqiqotlar o‘tkazish, kollejda  - kelajak usta va 
yuqori  malakali  ishchilar  uchun,  oliy  o‘quv  yurtida  -  kelajak  oliy  malakali 
mutaxassislar uchun). 
Ta'lim  -  o‘quvchi  yoshlarga  bilim  berish,  ularda  ko‘nikma  va  malakalar  hosil 
qilish, ularning  bilish  faoliyatiga  rahbarlik  qilish  va shu  asosda  ularning  aqliy, ruhiy 
va  jismoniy  salohiyati,  bor  qobiliyatlarini  oshirishida  rejali,  uyushgan  va  aniq 
maqsadga qaratilgan jarayondir. Tarbiya - bu shaxsni shakllantirish maqsadida tashkil 
qilingan  jarayon,  ijtimoiy  insonparvar  yuksak  maqsad,  yuksak  g‘oyaga  qaratilgan, 
to‘plangan tajribani keyingi avlodga o‘tkazish, hayotga va mehnatga tayyorlash uchun 
odamning xulq-atvor va turli qarashlar majmuidir. 
Tarbiya pedagogik  nazariya va amaliyotda qo‘llanilib, shaxsning har tomonlama 
garmonik  rivojlanishini  hamda  uni  ijtimoiy,  mehnat  va  oila  faoliyatiga  tayyorlaydi. 
Tarbiya  biror  maqsadga  qaratilgan  reja  yoki    jarayon  bo‘lishi  mumkin.  Shaxsning 

---

52 
 
ijtimoiy shakllanishi irsiyat, atrof-muhit hamda maxsus tarbiyaviy faoliyat natijasidir. 
Bu  o‘zbek  xalqining  yaxshi  o‘qishida,  o‘zini  aqliy,  ruhiy  va  jismoniy  salohiyatini 
oshirishida,  yangi  jamiyat  qurishda  faol  ishtirok  etishi  jarayonida  amalga  oshiriladi. 
Bu  jarayon  davomida  va  uning  natijasida  insonning  iymon-e'tiqodi,  iroda  va  hulq-
atvor xususiyatlari, axloqiy xatti-xarakatlari va jismoniy sifatlari tarkib topadi.