O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a

Elektromagnit ma’lumotlar chiqish kanalining sinflanishi 
Paydo bo‘lish tabiati 
bo‘yicha 
Nurning diapazoni bo‘yicha 
Tarqalish muhiti 
bo‘yicha 
Akustik 
o‘zgartiruvchi
Elektromagnit nur 
Parazit aloqa va 
navodka 
O‘ta uzun to‘lqinlar 
Uzun to‘lqinlar 
O‘rta to‘lqinlar 
Qisqa to‘lqinlar 
Ultra qisqa to‘lqinlar 
Havosiz fazo
Havoda 
Yerda 
Suvda 
Yo‘naltiruvchi tizimlar 

---

41 
Ishlab chiqarishda, ilmiy faoliyatlarda va axborotlarni avtomatik qayta 
ishlashda turli texnik ta’minot vositalaridan keng foydalanish deb nom 
olgan ma’lumotlar chiqib ketishi 
texnik 
kanallari guruhining paydo 
bo‘lishiga olib keldi. Ularda ma’lumotlarni tashuvchi bo‘lib, turli xil 
toifadagi yondosh elektromagnit nurlanishlar va navodkalar (YOEMNN): 
akustik-o‘zgartiriladigan, nurlanuvchan hamda zararli aloqa va navodkalar 
hisoblanadi. YOEMNN ixtiyoriy elektron qurilmaga, tizimlarga, tabiiy 
xususiyatlarga ega bo‘lgan mahsulotlarga xosdir. 
Xavfli nurlanishga asos bo‘luvchi fizik hodisalar turli xil tavsiflarga 
ega. Shuning bilan birga, bunday nurlanish hisobiga bo‘ladigan umumiy 
ko‘rinishidagi 
ma’lumotlar 
chiqib 
ketishini, 
himoyalanadigan 
ma’lumotlarning biror «qo‘shimcha» aloqa tizimi orqali uzatilishi deb 
qarash mumkin.
Shuni ta’kidlash joizki, texnik vosita va tizimlar nafaqat qayta 
ishlanadigan axborotlardan iborat bo‘lgan signallarni fazoga tarqatadi, 
balki o‘zining mikrofon yoki antennasi yordamida akustik yoki magnit 
(elektromagnit) nurlanishlarni qabul ham qiladi, ularni elektr signaliga 
aylantiradi va o‘z aloqa liniyasi orqali, odatda nazoratsiz, jo‘natadi. Bu esa 
ma’lumot chiqib ketishi xavfini yanada orttiradi. 
Alohida texnik vositalar o‘z tarkibida «mikrofon» va «antenna» kabi