O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

62-DARS. Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi va izomeriyasini ahamiyati.
Darsning maqsadi: O‘quvchilarga organik birikmalar tuzilish nazariyasi asosiy qoidalari, izomeriya hodisasi, kimyoviy bog‘lanishning elektron tabiati haqidagi bilimlarni noorganik va organik moddalar misolida tushuntirish.
Darsning rejasi:

1. 
   Organik kimyo fanini rivojlanishi uchun tuzilish nazariyasining zarurligi.
   
2. 
   Molekulada atomlarning birikish tartibi.
   
3. 
   Izomeriya xodisasini organik birikmalarnig turli sinflari misolida tushuntirish.
   
4. 
   Noorganik va organik moddalarda kimyoviy bog‘lanishning elektron tabiati.
   

Органик бирикмаларни хоссалари VIII асрдан XIX асрга қадар бўлган даврда Жобир ибн Хайён, Ар Розий, Абу Райхон Беруний, И.Берцеллиус, А.Лавуазье, А.Кеккуле, А.Купер, Г.Кольбе, М.Бертло, Н.Зинин каби машхур олимлар томонидан хар томонлама ўрганилди.

XIX асрга келиб А.М.Бутлеров томонидан таърифланган тузилиш назарияси органик бирикмалар орасидаги ўзаро табиий боғлиқликни илмий асосланган холда изохлаб бериш имконини яратди. Шу билан бирга органик бирикмаларни таркиби бир хил бўлган холда тузилиши асосида турлича бўла олиши мумкинлигини кўрсатиб берди.

Натижада органик кимё мустахкам назарий илмий асосга эга бўлди ва органик кимё фанини жадал ривожланишида мухим омил бўлди.

Органик бирикмаларнинг кимёвий тузилиш назарияси асосида янги моддаларни синтез қилиш ва уларни хоссаларини олдиндан башорат қилиш, уларни кашф қилиш, табиатда учрамайдиган органик бирикмаларни синтез қилиш ишлари бошланди. Хозирги кунга келиб сунъий ва синтетик органик бирикмалар хисобига органик моддалар сони 5 млн дан ортиб кетди.

Органик бирикмаларни тузилиш назарияси ва изомерия ходисасини атрофлича ўрганиш учун мустақил равишда масала ва машқлар ечиш мухим аҳамиятга эгадир.