O’zbеkistоn rеspublikasi хalq ta’limi vazirligi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

Tolkott Parsons (1902–1979) – amerikalik nazariyotchi sotsiolog. Sotsiologiyada harakat nazariyasi va strukturaviy-funksional maktab asoschisi. Uning fikricha, jamiyat funksional differensiatsiya va ijtimoiy tashkil etishning murakkablashuvi natijasida "umumlashgan adaptiv (moslashuvchanlik) qobiliyatning" oshib borishi tomon rivojlanadi. Primitiv darajada differensiatsiya bo‘lmaydi. Rivojlanish evolyusiyaviy umumlashmalarning (universallarning) muntazam kengayib borish yo‘li bilan amalga oshadi. "Oraliq" davrga o‘tish yozuvning, ijtimoiy stratifikatsiyaning va madaniy legitimizatsiyaning vujudga kelishi bilan belgilanadi. "Zamonaviy " xilga o‘tish huquqiy sistemaning diniy sistemadan ajralib chiqishi, ma’muriy byurokratiya, bozor iqtisodi va demokratik saylov sistemasining shakllanishi bilan yuz beradi.

Iqtisodiy va siyosiy sistemalar differensiatsiyasini bildiruvchi "sanoat inqilobidan" so‘ng "demokratik inqilob" keladi. Bu inqilob "ijtimoiy hamjamiyatni" siyosiy sistemadan ajratib oladi. So‘ngra "ma’rifiy inqilob" (Parsonsning fikricha, u hozir AQSHda boshlangan) keladi va u ijtimoiy hamjamiyatdan tuzilmaning qayta tiklovchi sistemachasini ajratib olmog‘i kerak.