O’zbekiston Respublikasi Halq ta’lim vazirligi «Jismoniy madaniyat nazariyasi va sport turlari» kafedrasi

Sportchining texnik tayyorgarligi
Texnik tayyorgarlik – bu sportchini harakat texnikasi asoslariga o’rgatib borishdan iboratdir. Bunday harakat texnikasi musobaqa bajariladigan yoxud mazkur harakatlar texnikasini takomillashtirish vositasi bulib xizmat qiladi.

SHu bilan birga sport texnikasiga o’rgatish va uni takomillashtirishni ham o’z ichiga oladi.

Sport texnikasi − bu yuksak darajadagi samaradorlik bilan ajralib turadigan harakatlar masalalarini hal qilish usulidir.

Harakat masalalari sport turi xususiyatiga qarab turli tavsifda bo’lishi mumkin. Sportning siklli turlarida (suzish, uzoq masofalarga yugurish) harakat nihoyatda tejamli bo’lish kerak, ya’ni u berilgan tezlik bilan harakat qilingan quvvat nihoyatda kam, minimum darajada sarf qilinishini ta’minlashi kerak. Boshqa hollarda texnikaga asosiy talab − yaqinlik va irodalilik bo’ladi. (gimnastika, figurali uchish, suvga sakrash va hokazolar) Sport o’yinlarida, yakkama-yakka olishuv bilan bog’liq bo’lgan sport turlarida raqibning qiyinchiligini maksimal darajada oshirib qo’yish maqsadida sodir etilgan murakkab musobaqalashish vaziyatiga muvofiq ravishda texnika ko’rinishlarini o’zgartirib (qaytadan tuzib) turish mahorati zarurligi birinchi o’ringa chiqadi.

«Sport texnikasi» degan tushuncha ikki ma’noni o’z ichiga oladi va ular bir-biridan quyidagicha farq qilinadi.

I − musobaqalashish harakatlarining mukammal modeli (namunasi).

II − musobaqalashish harakatlarini real tarzda shakllan tirib borayotgan (yoxud allaqachon shakllanib bo’lgan) usullari mavjud bo’ladi. Sport texnikasining samaradorligi amaldagi sport natijasi bilan ilgari oldindan saqlab qo’yilgan (model) natijalar o’rtasida vujudga kelgan farq bilan belgilanadi.

Texnika tayyorgarlikning asosiy vazifasi musobaqa lashish harakatlarining shunday ko’nikmalarini shakllanti rishdan iboratki, bu ko’nikmalar sportchiga o’z mahoratidan mumkin qadar ko’proq samaradorlik bilan foydalanish imkoniyatini yaratib beradi.

Maxsus texnik tayyorgarlik – bu musobaqalashish mashqlari vaqtida sportchiga muvaffaqiyatlarni ta’minlab beradigan ko’nikma va malakalarni shakllantirish hamda takomillashtirib berishdan iboratdir.

Umumiy texnik tayyorgarlik − bu texnik ko’nikmalarni shakllantirish omili hisoblangan ko’nikma va malakalar fondining jamlanib borishidir. Harakatlarni egallashda dastlab uni bajara olish ko’nikmasi paydo bo’ladi. Sungra amallarni takomillashtirib borishga qarab, harakat ko’nikmasi asta-sekin malakaga aylanadi.

SHundan keyin sportchida turli xil sharoitlarda amalga oshiriladigan harakat amallari chog’ida hosil qilingan malakalardan foydalanish mahorati – 2-chi bor egallangan mahorat deb ataladigan xususiyat ishlab chiqiladi.

Ikkinchi bor egallangan mahorat sportchining mahorat darajasini ko’rsatdi, chunki bu xususiyat sportchiga u yoki bu malakani turli shakllarda qo’llash, taktik qarorga kelish chegaralarini kengaytirib borish imkoniyatini beradi.