О`збекистон республикаси хал

Buxoro buusi, xogul – buular oilasi juft tuyolilar turkumiga mansub sut emizuvchi ayvon. Tanasi 78-86 sm bo’yi 56-60 sm, oirligi 70-100 kg .To’ kulrang , yelkasida oramtir yo’llari bor. Shoxlari butoli. ozir faat Amudaryo voasidagi o’rixonalarda yashaydi. Suvda yaxshi suzadi. O’simliklar bilan ozilanadi. Xalaro va O’zbekiston izil kitobiga kiritilgan .


Dengiz – okeanning bir ismi . Dengiz okeandan urulik yoki orollar , yarim orollar va suv osti rel’efining ko’tarilgan joylari bilan ajralib turadi.


Daryo - o’zi osil ilgan tabiiy o’zandan oadigan suv. Maslan; Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon.


Do’l - yoin turi, odatda ar xil shakldagi (ko’pro tuxumsimon) zich muz donasidan iborat. Diametri 15-20 sm gacha yetishi mumkin. To’p-to’p yomir bulutlardan momoaldiro bo’lib turgan paytda jala bilan birga yoadi.


Eman, dub, bolut - orayindoshlar oilasiga mansub doim yashil daraxt , ba’zan butalar urkumi. O’zbekistonda emanning izil eman turi ekiladi. Ildizi o’ ildiz, daraxtning balandligi 20-25 m , barglari teskari tuxumsimon , to’pguli kuchala yoki boshcha , mevasi yonocha .


Ekologiya - (yunoncha oykos-joy,uy, logos-fan) – organizmlar bilan tabiiy muit o’rtasidagi o’zaro aloalarni , bolanishlar amda ta’sirlarni o’rganadigan fan.


Fillar – xartumlilar turkumi oilasi , asosan Osiyo va Afrikaning o’rmon amda savannalarida taralgan . bo’yi 4-4,5 m gacha , oirligi 5-7,5 tonnagacha . terisi kalta va siyrak tukli. Oyolari yo’on, bauvvat, jaining ustki va pastki ismida bittadan ozi tishi bor. Bo’ozlik davri 22-24 oy. Bitta 90-100 kg li bola tuadi. Filning barcha turlari muofaza ilinadi.


Globus –(lotincha-shar) – Yer sharining modeli , kichik nusxasi. Globus butun yer yuzasini , uning geometric shakllari o’xshashligini va maydonlar nisbatini salagan olda tasvirlanadi.


Granit, cho’tirtosh – (lotincha granum-dona) – otindi to jinsi. Granit yer po’stining chuur ismida , magmaning butunlay kristallanishidan osil bo’ladi. Granit tarkibida kvarts , kaliyli dala shpati . pladiokloz, biotit, slyudava isman amfibol bo’ladi.


Gil – cho’kindi to jinsi. Kaolinit , montmorillonit va gidroslyuda minerallaridan iborat. Yer po’stida keng taralgan . gil diametric 0,01 mm dan mayday mineral zarrachalardan iborat.


Gips - (yunoncha gypsos-bo’r, oak) – 1. tabiiy gips-mineral
2. urilish gipsi- CaSO4 0,5 2 O avoda tez birikadigan va tez otadigan bolovchi modda . tabiiy gipsni 140-190* t da pishirib olinadi. Tibbiyotda , aykaltaroshlikda , koshinkor toshlar , bo’yolar ishlab chiarishda , suvochilik ishlarida ishlatiladi.


Gul – yopi uruli o’simliklar generative organi. Gul o’sishi cheklangan , shakli o’zgargan novda isoblanadi.Gul gulband , kosacha , barglar, tojbarglar, changchilar va uruchidan tashkil topgan.