O’zbekiston Respublikasi davlatimiz tomonidan ishlab chiqilgan o’zining mustaqil taraqqiyot yo’liga asoslangan holda to’la ishonch bilan bosqichma-bosqich bozor iqtisodiyotiga o’tib bormoqda

Jonlanish fazasida ishsizlik darajasi bir oz qisqarib, ishlab chiqarish darajasi sekin-asta o’sib boradi. Narxlar ham asta ko’tarilib, ssuda foizi o’sa boshlaydi. Iqtisodiyotning bandlik darajasining ortishi va foyda hajmining tezlik bilan o’sishi jonlanish fazasining yuksalish bosqichiga o’sib o’tishiga imkoniyat yaratadi. Yangi tsikl yuksalishning boshlang’ich nuqtasi hisoblanadi.
Yuksalish fazasida ishchi kuchiga bo’lgan talabning kengayishi ishsizlikning birmuncha kamayishiga hamda ish haqining o’sishiga olib keladiki, buning oqibatida iste’mol tovarlariga to’lovga qodir talab kengayadi. Pirovard talabning oshishi, o’z navbatida, iste’mol tovarlari ishlab chiqaruvchi tarmoqlarga, bozorni kengaytirishga jadal turtki beradi. Raqobat va foyda ketidan quvish oqibatida nomutanosibliklarning to’planib borishidan iborat zanjirli reaktsiya tezlashadi. Bu bilan yangi inqiroz muqarrar bo’lib qoladi.
Alohida iqtisodiy tsikllar bir-biridan davomiyligi va intensivligi bo’yicha keskin farqlanadi. Shunga qaramay, ularning hammasi bir xil fazalarga ega bo’ladi. Biroq bu fazalar turli tadqiqotchilar tomonidan turlicha nomlanadi. Masalan, yuqorida ko’rib chiqilgan iqtisodiy tsiklning fazalari klassik tavsifga ega bo’lib, ularni quyidagi chizma orqali ifodalash mumkin.


inqiroz
y uksalish
jonlanish
inqiroz turg’unlik


Iqtisodiy tsikl fazalarining klassik jihatdan ifodalanishi.

Hozirgi zamon iqtisodiy fanida iqtisodiy tsiklning 1380 dan ortiq turlari mavjudligi ta’kidlanadi.¹ Quyidagi 6-jadvalda ularning ko’pchilik iqtisodchilar tomonidan tan olingan eng asosiy turlari ifodalangan.

Tsikllarning asosiy turlari

Tsikl turlari	Tsiklning davomiyligi	Asosiy xususiyatlari
Kitchin tsikli	2–4 yil	Zahiralar miqdori  YaMM, inflyatsiya, bandlikning tebranishi, tijorat tsikllari
Juglar tsikli	7–12 yil	Investitsion tsikl  YaMM, inflyatsiya va bandlikning tebranishi
Kuznets tsikli	16-25 yil	Daromad  immigratsiya  uy-joy qurilishi  yalpi talab  daromad
Kondratev tsikli	40-60 yil	Texnika taraqqiyoti, tarkibiy o’zgarishlar
Forrester tsikli	200 yil	Energiya va materiallar
Toffler tsikli	1000-2000 yil	Tsivilizatsiyalarning rivojlanishi