O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

12.3. Elektron ma‘lumotlar bozorlari 
Endi elektron ko’rinishdagi ma’lumotlar bozoridagi elektron tijoratning 
o’ziga xos xususiyatlarini ko’rib chiqamiz. Internetdagi informatsiyon hizmatlar 
ma’lumot manba’lariga bog’liq ravishda turlarga bo’linadi: 

Ma’lumotning ifodalanish tili bo’yicha – qaysi tildagi ma’lumot ma’nosida; 

Tarmoqqa ta’alluqliligi bo’yicha – information hizmatlar qaysi xududda yoki 
qaysi mamlakatda ko’rsatilayapti; 

Ma’lumotning ifodalanish usullari bo’yicha - web-sahifalar, fayl serverlari 
yoki information portallar. 
Kontent (mazmuni) bo’yicha esa elektron ma’lumotlar quydagi asosiy turlarga 
bo’linishlari mumkin: 
o
Ommaviy iste’mol uchun (ommaviy bozor uchun) mo’ljallangan 
ma’lumotlar – information agentliklar, yangiliklar portallari, ma’lumotnoma 
servislari, ob-havo bashorati, xuzuqiy ma’lumotlar, ommaviy axborot 
vositalari; 
o
Moliyaviy, birja, statistik va biznesga oid ma’lumotlar, yangiliklar, bozor 
haqidagi ma’lumotlar, jahon OAV daydjestlari va turli biznes jurnallaridagi 
ma’lumotlar; 
o
Ilmiy-ta’limiy ma’lumotlar – universitetlar va ta’lim muassasalari saytlari, 
ilmiy jurnallargagi ma’lumotlar, ta’lim protallari va onlayn ta’limga oid 
ma’lumotlar. 
Zamona zayliga mos ravishda, ishbilarmonlikka oid yangiliklar yetkazib 
beruvchilar keyingi yillarda o’quvchilar va elektron hizmatlar iste’molschilari 
bilan muloqotni asosan elektron usulda olib bormoqdalar. Bunga ayniqsa o’quvchi 
yoshlar juda o’rganib qolib, qog’oz ko’rinishidagi ma’lumotlardan minimal 

---

447 
miqdorda foydalanmoqdalar. Ushbu tendentsiya keyinchalik ham yanada kuchayib 
borishi kutilmoqda. 
Quyida elektron ko’rinishdagi ma’lumotlarning aylanishiga bir misol sifatida 
umumiy ovqatlanish sohasidagi elektron tijoratda elektron ma’lumotarning qanday 
ishlatilishini ko’rib chiqamiz. Hozirda ushbu sohadagi rivojlanishning asosiy 
tendentsiyasi restoranlardan ovqatlarni xo’randalarga onlayn usulda yetkazib 
berish bo’lib qoldi. Bunday hizmat turini restoran va kafelarning o’zlari jam va 
faqat shu ish bilan shug’ullanishga mutaxassislashgan kompaniyalar ham amalga 
oshira oladilar. 
AddVenture
kompaniyasining ma’lumotlariga ko’ra, Rossiyada 
ushbu hizmat turi bozorining hajmi hozirgikunda (2018) $1,8 milliard dollar 
atrofida ekan va bu bozor asosan Moskva va Sankt-Peterburgga o’xshash katta 
shaxarlarda mavjud ekan. Halqaro bozorda esa ovqatlarni onlayn yetkazib berish 
bilan