O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

Sakkiz soniya qoidasi
“ mavjuddir. Uning mohiyati shundan iboratki, 
agarda saytga kiruvchi sakkiz soniya davomida saytdan kerakli ma’lumotlarni topa 
olmasa, u xolda bu mijoz kompaniya uchun yo’qotilgan hisoblanadi.
12-Bob bo’yicha hulosa va takliflar 

Elektron tijoratning turli tarmoqlardagi rivojlanishi hizmatlarning yangi 
turlari paydo bo’lishiga olib kelmoqda; 

Yangi biznes modellarning paydo bo’lishiga iste’molchilarni innovatsion 
talablari, biznesning diversifikatsiyasi va jahondagi rivojlanish trendlari 
sabab bo’lmaqda; 

Elektron tijoratning barcha sohalarda tashkil etilayotgan yangi turlari va 
ko’rinishlari raqamli iqtisodiyotga mos bo’lgan imkoniyatlar va 
tavakkalchiliklarga ega va buni ham tadbirkor hisobga olishi zarur; 

Bulutli texnologiyalar, big data, elektron to’lov tizimlari, mobil texnologiya 
va ilovalar, sun’iy intellekt kabilar iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida 
elektron tijoratning rivojlanishiga turtki bo‘layapti; 

Iste’molchilarnini elektron tijorat tizimlari usabilitisiga bo’lgan talablari 
interfeyslar va yangi servislar yaratishga olib kelayapti; 

Iqtisodiyotning turli sohalarida elektron tijoratni muvaffaqiyatli ravishda 
tashkil qilish va uni samarador boshqarish uchun respublika va jahon 
miqyosidagi trendlarni hamda iste’molchilarning xoxish-istaklarini yaxshi 
bilish va tushunish kerak bo’ladi; 

Elektron marketing klassik marketingning nazariy asoslariga tayanadi; 

Biznes 
uchun 
marketingda 
bozorning 
segmentatsiyasi 
(
jug’rofiy, 
demografik, psixografik va boshqalar
) va internetdagi taqsimlanish kanallari 
(
bevosita, bilvosita va aralash
) katta ahamiyatga egadir; 

Iste’molchilarni alohida ko’rsatgichlari bo’yicha va iste’mol afzalliklari 
bo’yicha guruhlash maqsadli auditoriyag targetlashtirishga yordam beradi; 

---

465 

Elektron biznes uchun bir qancha xollarda reklama ham yaxshigina daromad 
manbaidir va bu ularni an’anaviy biznesdan farqlaydi; 

Elektron reklamaning eng asosiy turlari kontekst reklama, videoraklama, 
banner reklama, ijtimoiy tarmoqlardagi reklama, elektron pochta orqali 
reklama, rich-mediya reklama, pop-up va pop-under reklama, tizer reklama, 
push-reklama, product-placement reklama, giperilovalar va xeshteglardir; 

Potentsial mijozga ta’siri bo’yicha aktiv va passiv reklamalar bo‘ladi; 

Axtaruv 
marketingining 
saradorligini 
oshirish 
uchun 
konversiya 
ko’rsatgichining CTR, mingta klik narxini CPC va tranzaktsiyalar bo’yicha 
konversiya ko’rsatgichini, hamda TCR larni bilish kerak bo’ladi; 

Hozirgi paytda internetda elektron reklama joylashtirishning CPT-Cost For 
Thousand, AD exposure, FFA-Flat Fee Advertising, CPC-Cost Per Click, 
CPA-Cost Per Action, CPV-Cost Per Visitor, CPS-Cost Per Sale, CPBE-
Cost For Banne Exchangekabi baholash modellaridan foydalaniladi; 

Ruxsat beriladigan marketing (
permission marketing
) foydalanuvchilarga u 
yoki bi reklama ma’lumotini mustaqil ravishda olish uchun imkoniyat 
beradi; 

Elektron marketingdan foydalanuvchi kompaniyalar uchun quyidagi 
ko‘rsatgichlar muhim ahamiyatga ega: CPC-Cost Per Click, TCR-
Transaction Conversion Rate, WOM-Word of Mouth, virusli marketing, rad 
etishlar foizi va boshqalar; 

Elektron biznes daromadlarini oshirish uchun quyidagi usullardan 
foydalanishi mumkin: elektron franchayzing, remarketing, kontent-
marketing, hamkorlik marketingi, affiliate network, SMM-Social media 
marketing va boshqalar. Bunda quyidagi qoida juda muhimdir: 
The customer 
is just a click amay
– birgina turitki bian mijozni batamom yo’qotishingiz 
mumkin. 

---

466