O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

5.3.
 
Elektron imzo va undan foydalanish 
Elektron raqamli imzoni hosil qilish, uni tekshirish, raqamli valyutalar 
bilan ishlash kabi bir qancha kriptografik operatsiyalar (
o’zgartirishlar
) 
hamda chegaralangan ma’lumotlar ustida bajariladi. Shuning uchu ham katta 
hajmdagi (
masalan, 125 megabaytli ma’lumot
) fayllarga elektron raqamli 
imzo qo’yishdan avval undan xesh-funktsiya hisoblanadi va shundan so’ng 
uning qiymatiga elektron raqamli imzoni hisoblaydilar. Undan tashqari, 
parollarni ham ma’lumotlar bazasida ochiq xolda emas, balki xeshlangan 
xolda saqlash maqsadga muvofiqdir. Shunday qilib,
Xesh
– istalgan 
uzunlikdagi ma’lumotlar massividan oldindan aniqlangan uzunlikdagi 
qandaydir qiymat olish uchun amalga oshiriladigan o’zgartirishdir. Xesh-
funktsiyani tushunish uchun eng oddiy misol nazorat yig’indilarini 
hisoblashdir (
kontrol’nie summi
). Xeshlashning dasturiy va kriptografik 
turlari mavjud. Kriptografik xesh dasturiy xeshdan ikki xossasi bilan 
farqlanadi: orqaga qaytmaslik va kolliziyalardan ozodligi. Kalitsiz xesh 
funktsiyalar ikki guruhga bo’linadilar: kuchli xesh-funktsiyalar va kuchsiz 
xesh-funktsiyalar. Kuchsiz xesh funktsiya deb, quyidagi shartlarni bajaruvchi 
bir tomonlama