O’zbekiston Respublikasi Davlat Bojxona Qo’mitasi Oliy Harbiy Bojxona Instituti

Organaleptik usul

• Inson sezgi organlaritomonidan qabul qilinadigan tovar xususiyatlarini o’ziga xos tomonlarini aniqlash imkoniyatini bildiradi. Bu usul oziq-ovqat mahsulotlari, aromatik moddalar va qimmatbaho toshlarni aniqlashda qadimdan foydalanib kelingan. Bu usulda ko’zoynak va lupalardan foydalaniladi. Bu usul oson, arzon va qisqa muddatda bajarilishi hamda buyumlarni fizik holatiga shikast yetkazmagan holda aniqlanishi sababli bojxona ekspertizasi faoliyatida juda ko’p foydalaniladi.

Hisoblash usuli

• Tovarlarni ushbu usulda bojxona ekspertizasini o’tkazishda ularni mavjud “hujjatlardagi sifat sertifikati, texnik pasport kabilar” ko’rsatkichlari davlat standartlaridagi ko’rsatkichlariga taqqoslash va hisoblash orqali amalga oshiriladi.
• Masalan: Kimyoviy moddalar, neft va neft mahsulotlari

Instrumental usuli

• Bu usulda tovarlarni fizik-kimyoviy, zamonaviy asbob-uskunalar yordamida tadqiqot ishlari olib boriladi. Bunda quyidagi asboblar ishlatilishi mumkin:
• 1. Kimyoviy labaratoriya asbob-uskunalar “Fizik ko’rsatkichlar”
• 2. Spektrometrlar “ultrabinafsha, infraqizil”
• 3. Xromatograflar “gazli, suyuq va yupqa qatlamli moddalar”
• 4. Rentgen spektroskopiya, xromatograf spektroskopiya va atom spektroskopiya va boshqalar

Xulosa 3 qismdan iborat:

Xulosaning kirish qismida:

• Xulosa qaydetilgan tartib raqami, xulosa berilgan sana, eksportyor va importyor haqida ma’lumot, tovar yoki na’muna nomi, materiallar ekspertizaga qabul qilingan sana va ro’yxati keltiriladi. Komissiyaviy ekspertiza o’tkazilayotganda ekspertlarning ism-sharifi ko’rsatiladi. Ekspertlar oldiga qo’yilgan savollar aks ettiriladi.

Xulosaning tadqiqot qismida:

• Aniq ifodalangan va o’tkazilgan tadqiqot uslublari to’g’risidagi ma’lumot, ekspert oldiga qo’yilgan savollarni yechishda amal qilingan davlat standartlari, texnik shartlar buyruqlar, ko’rsatmalar, tovar na’munalari va dastlabki ma’lumotlarni ko’zdan kechirish, tekshirish, tajriba o’tkazish natijalari ko’rsatilishi mumkin.

Xulosaning yakuniy qismida:

• Bu qism aniq va ravshan ifodalanishi lozim. Ekspertiza oldiga qo’yilgan ba’zi savollarga javob berishning imkoni bo’lmagan hollarda xulosada uning sabablari ko’rsatiladi. BQBni oldini olish uchun beriladigan takliflar xulosaning yakuniy qismida ko’rsatiladi.

Bajardi: Xalikov T. va Hamidov Sh. Qabul qildi: Tovarlarni sinflash va sertifikatlash kafedrasi katta o’qituvchisi Biologiya fanlar nomzodi Po’latova L.