O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA

KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Kompyuter tarmoqlari fani bo’yicha

LABARATORIYA ISHI-4

Bajardi: 830-18 guruh talabasi

Boymirzayev Shahzod

Mavzu: CISCO PACKET TRACER DASTURIDA KICHIK O`LCHAMLI VA KATTA O`LCHAMLI KORPORATIV TARMOG`INI

LOYIHALASH
Ishdan maqsad: real vaqt rejimini, qurilmalar bilan asosiy operatsiyalarni o'rganish. Cisco Packet Tracer dasturida korporativ tarmoqni loyihalash.

Ish bajarish tartibi:

1. Tarmoq topologiyasini yaratish

kommutatorlar va marshrutizatordan tashkil topgan quyidagi tarmoq topologiyasini yaratamiz:


Tugunlarni sozlash PC0 - PC4 qurilmalarida belgilangan IP- manzillar va pastki tarmoq maskasini o'rnatamiz. Barcha xostlar uchun shlyuzning IP- manzili 192.168.3.1. IP - Manzil DNS , chunki ixtiyoriy -server u bu ishda ishlatilmaydi.

Xost	IP-manzili	Subnet maskasi
PC0	192.168.3.3	255.255.255.0
PC1	192.168.3.4	255.255.255.0
PC2	192.168.3.5	255.255.255.0
PC3	192.168.3.6	255.255.255.0
PC4	192.168.3.7	255.255.255.0

PC5, Laptop 0, PC6 qurilmalarida belgilangan IP- manzillar va pastki tarmoq maskasini o'rnatamiz. Barcha xostlar uchun shlyuzning IP- manzili 192.168.5.1. IP

• 
  Manzil DNS -server ixtiyoriydir.
  

Xost	IP-manzili	Subnet maskasi
PC5	192.168.5.3	255.255.255.0
Laptop0	192.168.5.4	255.255.255.0
PC6	192.168.5.5	255.255.255.0

Har bir tugunning nomini o'z IP- manzili bilan o'zgartiring , quyidagilarni olamiz

Routerni sozlash

Yakuniy tugunlarni sozlashda ushbu tarmoq topologiyasidagi marshrutizatorning ikkita interfeysi borligi allaqachon aytib o'tilgan edi. FastEthernet 0/0 interfeysini sozlaylik :

1. 
   Qurilmani (marshrutizatorni) bir marta bosish;
   

2. 
   "Konfiguratsiya" yorlig'ini tanlanadi ;
   

3. 
   IP - manzil va pastki tarmoq maskasini yasashni so'ragan FastEthernet 0/0 interfeysini topiladi.
   

Router interfeysini sozlash

4. 
   Oynani yopdik, butun tarmoq topologiyasini ko'rib chiqdik. Router 0 va Switch 0 orasidagi bog'lanishdagi yashil holatdagi LEDlar interfeys to'g'ri ulanganligini ko'rsatadi.
   

Xuddi shunday, biz FastEthernet 0/1 interfeysini sozlaymiz

Router interfeysini sozlash

Router interfeyslarini Umumiy asboblar panelidagi Place Note vositasi yordamida belgilashimiz mumkin . Asbobni bosishimiz kerak, so'ngra ish joyidagi kerakli joyni bosing.

Cisco Packet Tracer simulyatsiya rejimi

Simulyatsiya rejimida ekanligingizga ishonch hosil qiling. Buning uchun simulyatorning ish joyining pastki o'ng burchagidagi simulyatsiya belgisini bosing. Voqealar oynasi ochiladi, unda siz voqealar ro'yxati, boshqaruv tugmalari va ko'rsatilgan filtrlarni ko'rasiz. Odatiy bo'lib, ular filtrlanadi, ya'ni. ko'rsatiladi, barcha mumkin bo'lgan protokollarning paketlari, ushbu ro'yxatni tekshirish va tekshirilayotgan protokollar bilan cheklash kerak. Boshqarish tugmalari:

• 
  Orqaga – orqaga
  
• 
  Auto Capture / Play - paketlarni manbadan manzilga va orqaga avtomatik ravishda olish
  
• 
  Capture / Forward - paketlarni faqat bitta qurilmadan boshqasiga yozib olish
  

Voqealar simulyatsiyasi oynasi

Ushbu laboratoriyada biz ikki turdagi ARP va ICMP paketlari bilan qiziqmoqdamiz . Shuning uchun filtrni faqat ma'lum turdagi xabarlarga qo'yishimiz kerak.

1. 
   " Filtrlarni tahrirlash " tugmachasini bosing
   

2. 
   "Hammasini ko'rsatish / yo'q" belgisini olib tashlash.
   

3. 
   ARP va ICMP- ni tanlang
   

ARP va ICMP filtrlarini qo'shish

4. 
   Filtrlash uchun belgilangan protokollar tayinlanganligiga ishonch hosil qilamiz.
   

Voqealar simulyatsiyasi oynasi

5. Simulyatsiya rejimida tarmoq ishini tekshirish Keling bir yuborish test ping end tuguniga so'rov bilan IP bilan uy egasi uchun manzil 192.168.5.3 IP manzil 192.168.5.5.

Muhim: ikkala tugun ham bir xil tarmoq segmentida

1. 
   Tanlangan qurilmani bir marta bosish
   

2. 
   Kompyuterda mavjud bo'lgan ba'zi dasturlarning simulyatorlarini o'z ichiga olgan Ish stoli yorlig'ini tanlang .
   
3. 
   " Buyruqning tezligi " ni tanlang , bu kompyuterning buyruq satrini simulyatsiya qiladigan dastur.
   
4. 
   foydalanish Ping yordam dasturi, bir yuborish Ping so'rov. ( Enter tugmasini bosishni unutmang .)
   

Resurs qurilmasida ikkita ARP va ICMP protokol paketlari hosil bo'ladi. ARP so'rovi xost boshqa xost bilan aloqa o'rnatishga harakat qilganda paydo bo'ladi.

" Auto Capture / play " yoki " Capture / Forward " tugmachasini bosamiz, ikkinchisi paketlarning qurilmadan qurilmaga harakatini o'zimiz boshqarishimizga imkon beradi. ARP protokolining birinchi to'plami yuborilganini ko'ramiz , chunki 192.168.5.3 xostkompyuterining ARP jadvali bo'sh va kimga ping so'rovini yuborishni hali "bilmaydi" . Paketning (konvertning) ustiga bir marta bosish, OSI modelining qaysi qatlamlari ishtirok etishini ko'rish . Paket tuzilishini o'z ichiga olgan " Kiruvchi PDU tafsilotlari " yorlig'iga o'tamiz.

ARP so'rov paketining formati
192.168.5.3 xosti so'rov tayyorladi va uni kichik tarmoqdagi barcha xostlarga tarqatdi. IP- manzillardan tashqari , qabul qiluvchi tomonga yuboruvchining IP- manzillari va MAC-manzili javob berishi mumkin.

Paket trafigini ko'rib chiqayotganda ARP so'roviga faqat 192.168.5.5 xosti javob berishiga ishonch hosil qiling . Ichki tarmoqdagi har bir xost so'rov qabul qiladi va o'yin uchun o'z IP-manzilini tekshiradi. Agar u so'rovda ko'rsatilgan manzilga to'g'ri kelmasa, unda so'rov e'tiborga olinmaydi.

Ish joyining ko'rinishi

192.168.5.3 xostiga yuborilgan ARP javob paketining tarkibiga qarang

ARP paketini formatlash javob berdi.

192.168.3.5-tugun. " Maqsadli MAC" maydonida o'zining MAC manzilini ko'rsatib, to'g'ridan-to'g'ri MAC manzilidan foydalanib ARP javobini yubordi .

Keyinchalik, ICMP ping so'rovi haqida xabar yuboriladi. Paketni (konvertni) bosish orqali paket tarkibiga qarang.

ICMP Echo so'rov paketining formati

Tugunlarning fizik manzillari ma'lum. Manba IP- manzili 192.168.5.3.

Belgilangan IP - 192.168.5.5. ICMP xabar turi 8 (echo so'rovi). So'rov 192.168 .5.5 xostiga kalit orqali amalga oshiriladi

Ish joyining ko'rinishi

192.168.5.3 xostiga yuborilgan ping javob paketining tarkibiga qarang

Manba IP- manzili - 192.168.5.5. Belgilangan IP - 192.168.5.3. ICMP xabar turi 0 (echo javob). Yuqoriga qara Ping buyrug'i haqida javob xost 192.168.5.3

ping chiqishi
Voqealar oynasida ARP va ICMP so'rovining marshrutlari ham ko'rsatilgan : paketlar qaysi qurilmalar orqali o'tgan
Simulyatsiya rejimi voqealari oynasi
Simulyatsiya skriptini Reset Simulation tugmasi yordamida o'chirib tashlashingiz yoki User Created Packet Window oynasidagi Delete tugmasidan foydalanishingiz mumkin . Endi ARP- 192.168.5.3 va 192.168.5.5 xostlari jadvallari bo'sh emas, ular bitta yozuvni o'z ichiga oladi. ARP jadvalining tarkibini ko'rish uchun buyruqni bajarish kerak Buyruq satrida " Arp - a "

192.168.5.3 mezbon ARP jadvalining tarkibi

ARP jadval xosti 192.168.5.3 buyruq satrida Nazorat savollari

1. 
   Tarmoq topologiyasi va turlari
   

Kompyuter tарmоg‘i topologiyasi (yaxlitlash, qiyofalash, tuzilish) deganda tarmoq kompyuterlarini bir-biriga nisbatan fizik joylashtirish va ularni aloqa liniyalari bilan ulashi tushiniladi. Takidlash muhimki, topologiya tushunchasi eng avval lokal tarmoqlarga tegishli bo‘lib, ularda aloqalar tuzulishini oson ko‘rish mumkin. Global tarmoqlarda aloqalar tuzilishi foydalanuvchilardan odatda

berkitilgan va unchalik muhim emas, chunki har bir aloqa seansi shaxsiy o‘zini yo‘li bilan bajarilishi mumkin.

Asbob – uskunalarga, ishlatiladigan kabel turiga, mumkin bo‘lgan va eng qulay almashuvni boshqaradigan usullariga, ishlash ishonchligiga, tarmoqlarni kengaytirish imkoniyatlariga topologiya talablarini belgilaydi. Garchi tarmoqdan foydalanuvchiga topologiyani tanlash tez – tez bo‘lmasa ham, asosiy topoloiyalarning xususiyatlari, ularning ustunliklari va kamchiliklarini bilishi kerak.

Tarmoqning uchta asosiy topologiyalari mavjud:

1. 
   shina (bus)
   
2. 
   yulduz (star)
   
3. 
   halqa (ring)
   

2. 
   Cisco Packet Tracer- da marshrutizator konfiguratsiyasini tavsiflang ;
   

Marshrutlash (Routing) — aloqa tarmoqlarida ma'lumotlar uchun eng yaxshi harakat yo'nalishini aniqlash/hisoblash jarayoni. Ikkinchi ta'rif ham bor — bu jo'natuvchidan qabul qiluvchiga ma'lumot paketlarini uzatish.

Marshrutlar statik bo'lishi mumkin-ma'muriy yoki dinamik ravishda belgilanadi, ya'ni topologiya va tarmoq holati to'g'risidagi ma'lumotlarga asoslangan maxsus algoritm-protokollar bo'yicha hisoblash.

3. 
   Ping nimani ko'rsatadi?
   

Ping bu – ping buyrug’idan keyin yozilgan ip adresdagi qurilmaga aloqa bor yoki yo’gligini ko’rsatadi

4. 
   Tugunlarni sozlash nima uchun kerak?
   

Tarmoqdagi qurilmalar bir biri bilan aloqa o’rnatishi uchun