O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkеnt axborot tеxnologiyalari univеrsitеti qarshi filiali

9.02.2021
Bir qancha axborotlar,ma’lumotlar xavfsizligini ta’minlovchi amaliy dasturlar haqida ma’lumotga ega bo’ldim. Axborotni muhofaza qilishning apparat-dasturiy vositalari – axborotni muhofaza qilish funksiyalarini (foydalanuvchilarni identifikatsiyalash va autentifikatsiya qilish, resurslardan foydalana olishni cheklash, voqealarni qayd qilish, axborotni kriptografik himoyalash va shu kabilar) bajaradigan (mustaqil yoki boshqa vositalar bilan birgalikda) turli elektron qurilmalar va maxsus dasturlardir.
Axborotlarni muhofaza qilishning dasturiy vositalari axborotlar xavfsizligini ta’minlashga mo‘ljallangan va kompyuter vositalarining dasturiy ta’minoti tarkibiga kiritilgan maxsus dasturlardir. Axborotlarni muhofaza qilishning dasturiy vositalari deganda, faqatgina axborotlar xavfsizligini ta’minlashga mo‘ljallangan va kompyuter vositalarining dasturiy ta’minoti tarkibiga kiritilgan maxsus dasturlar tushuniladi.Axborotlarni muhofaza qilishning asosiy dasturiy vositalariga quyidagilarni kiritish mumkin:
– kompyuter tizimlarida foydalanuvchilarni identifikatsiyalovchi va autentifikatsiyalovchi dasturlar;
– kompyuter tizimlari resurslaridan foydalanuvchilarning huquqlarini cheklovchi dasturlar;
– axborotlarni shifrlovchi dasturlar;
– axborot resurslarini (tizimli va amaliy dasturiy ta’minotni, ma’lumotlar bazalarini, ta’limning kompyuter tizimlarini va hokazo) noqonuniy o‘zgartirishlardan, foydalanishlardan va ko‘paytirishlardan himoyalovchi dasturlar.
10.02.2021
Kompyuterda shaxsiy fayllarni kodlovchi dasturlarni o’rganib,amaliyotda qo’lladim.Bu mavzu bo’yicha ko’nikma hosil qildim.Har bir foydalanuvchi o'zining shaxsiy ma'lumotlariga ega va boshqa foydalanuvchilar ushbu ma'lumotlarni ko'rishini xohlamaydi. Darhaqiqat, ularning qaysi turdagi fayllar ekanligi muhim emas, asosiysi bu shaxsiy ma'lumotlar bo'lib, ular boshqalarga kirish imkoni bo'lmasligi kerak. Ushbu qiyin vazifada foydalanuvchiga fayllarni shifrlash va himoya qilish dasturlari yordam beradi, biz quyida muhokama qilamiz. Ba'zi dasturlarda Microsoft Office va WinRAR singari parollarni himoya qilish vositalari mavjud. Ammo ularni himoya qilishning kamchiliklari shundaki, ushbu dasturlar uchun ko'plab xakerlik dasturlari mavjud bo'lib, ular yordamida ushbu himoyani buzish mumkinOdatda foydalanuvchilar alohida fayllarni, papkalarni, butun mantiqiy bo'limlarni yashirishadi qattiq disk, ko'chma ommaviy axborot vositalari (xotira kartalari, flesh-disklar, tashqi qattiq disklar), elektron pochta va boshqa ko'p narsalar. Fayllarni yashirish va shifrlash qiyin emas, aksincha oson ishlaydi, bu murakkabligi bilan matnli faylni odatdagi tahriri bilan taqqoslanadi. Xulosa qilib shuni ta'kidlamoqchimizki, shifrlash va ma'lumotlarni himoya qilish dasturlari foydalanuvchilarning beparvoligi tufayli xavfli bo'lishi mumkin. Vaziyat paydo bo'lishi mumkinki, foydalanuvchi o'zi parolni yo'qotish yoki unutish, har qanday muammo tufayli shifrlangan ma'lumotlarga kira olmaydi. operatsion tizim va boshqa holatlar. Ushbu turdagi dasturlardan foydalanishga jiddiy va ehtiyotkorlik bilan yondoshish kerak.