O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al – xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti akt sohasida iqtisodiyot va menejment fakulteti

Kotirovka ( frantsuz tilidan. Coter , «teg») - moliyaviy aktivning joriy narxi , sotuvchi yoki xaridor e'lon qiladigan va ular sotib olishga yoki sotishga tayyor bo'lgan (taklif etilayotgan taklif ). Odatda nisbatan tez o'zgaruvchan narx nazarda tutiladi, masalan, birja narxi .

Narx belgilashning raqobatchilar narxiga asoslangan usuli. Korxonaning narx siyosatiga raqobatchilarning narxlari va bozorda narx o’zgarishiga

raqobatchilarning munosabati katta ta'sir ko’rsatadi. Demak, raqobatchilar narxini

o’rganish - narx shakllanishi sohasida muhim elementlardan biri hisoblanadi.

Dastavval korxonaning narx siyosati bozor tipiga bog’liq ekanligini qayd etishi

lozim.

Agar bozor sof raqobatchilar bozori bo’lsa, unda sotuvchi bozordagidan yuqori

narxni talab qilishi mumkin emas, chunki xaridorlar ushbu bozor narxi bo’yicha

tovarning xohlagan miqdorini ochiq sotib olishlari mumkin. Demak, bu erda narxlar

talab va taklif asosida belgilanadi. Bunda narxlar qat'iy va ularga alohida korxona

tomonidan ta'sir ko’rsatish deyarlik mumkin emas.

Bozor tiplaridan yana biri monopolistik raqobat bozori hisoblanadi. Bunday

bozor ko’p sonli xaridorlar va sotuvchilardan iborat. Ular o’zlarining bitimlarini

. Narx strategiyalari Narx strategiyasi deganda narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning kompleksi tushuniladi. Ma'lumki, bozor sharoitida ishlaydigan har bir korxona, dastavval, narxlarni aniqlashning strategiyasi va tamoyillarini ishlab chiqish talab etiladi. Ana shularga amal qilsagina korxona o’z oldiga qo’yilgan vazifalarni muvaffaqiyatli hal etishi mumkin bo’ladi. quyidagi narx belgilash sohasida qo’llanilishi mumkin bo’lgan strategiyalarning ba'zi birlari bilan tanishamiz. Bozorda barqaror vaziyatni saqlash strategiyasi. Bu strategiyani korxona faoliyatining rentabelligi va boshqa iqtisodiy ko’rsatkichlari barqaror bo’lgan hollardagina qo’llash mumkin bo’ladi. Ko’pchilik hollarda rentabellik (fondlarga nisbatan) 10-15 foizni tashkil etsa, bu korxona qoniqarli faoliyat ko’rsatayotgan korxona deb hisoblanadi

Narx marketing kompleksining asosiy elementlaridan biri hisoblanib,

korxonaning marketing siyosatini ishlab chiqishda keng qo’llaniladi.

Marketingda narxning asosiy rol o’ynashining sabablaridan yana biri shundan

iboratki, u korxonaning iqtisodiy ko’rsatkichlariga to’g’ridan to’g’ri ta'sir ko’rsatadi.

Narx marketing kompleksi elementlaridan biri hisoblanib, uning shakllanishi

marketing kompleksining boshqa elementlari bilan chambarchas bog’liqdir. Narx

strategiyasi deganda narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning kompleksi

tushuniladi.

Narx – rеal bozor iqtisodiyoti sharoitida tovar va xizmatlarning ijtimoiy qiymati va ijtimoiy nafliligining puldagi ifodasidir.

Narxning xilma-xil turlari mavjud bo’lsada, ular bir-biri bilan o’zaro bog’langan, chunki ularda jamiyatdagi iqtisodiy rеsurslarning ishlatilish samarasi o’z ifodasini topadi. Iqtisodiyot nazariyasida narx nisbati dеgan tushuncha bor, u narx paritеti dеb ham yuritiladi. Iqtisodiyot va undagi jarayonlar bir-biriga bog’liq bo’lganidan narxlar bir-birini yuzaga chiqaradi. Masalan, ruda narxi mеtall narxiga, mеtall narxi mashina narxiga, mashina narxi kiyim narxi tarkibiga kiradi, chunki bu narxlarning har biri o’zidan kеyingi mahsulot xarajatlarini shakllantiradi. Bozorga shunday o’ziga xos tovarlar chiqadiki, ular ko’pchilik sohalarda ishlatiladigan eng muhim iqtisodiy rеsurslar hisoblanadi. Bular mеtall, nеft, ko’mir, gaz, yog’och, bug’doy, paxta kabi tovarlar bo’lib, ular narxining o’zgarishi butun narxlar nisbatini o’zgartiradi.

Monopoliya sharoitida narxning shakllanishi. Monopoliya sharoitida narx shakllanishining o’ziga xos jihati shundaki, agar mayda tovar ishlab chiqaruvchilar faqat o’zlarining individual narxlarini o’zgartira olsalar, ulardan farqli o’laroq bozor ishtirokchilari sifatidagi monopoliyalar bozor narxlarini o’zlari bеlgilay oladilar. Bunda monopoliyalar ommaviy talabning oshishi bilan narxning oshishi hamda ommaviy taklifning oshishi bilan narxning pasayib borishidan o’ziga xos tarzda foydalanadilar.

• Monopoliya sharoitida narxning shakllanishi. Monopoliya sharoitida narx shakllanishining o’ziga xos jihati shundaki, agar mayda tovar ishlab chiqaruvchilar faqat o’zlarining individual narxlarini o’zgartira olsalar, ulardan farqli o’laroq bozor ishtirokchilari sifatidagi monopoliyalar bozor narxlarini o’zlari bеlgilay oladilar. Bunda monopoliyalar ommaviy talabning oshishi bilan narxning oshishi hamda ommaviy taklifning oshishi bilan narxning pasayib borishidan o’ziga xos tarzda foydalanadilar.

Narxlarni belgilashning an'anaviy usullari Narxlarni shakllantirish - bu mahsulot va xizmatlarning qiymati aniqlanadigan jarayon. Har xil narx tizimlari mavjud. Mahsulot yoki xizmat qiymatini aniqlashdan oldin quyidagi bosqichlar bajariladi: kompaniyaning nazorati ostida bo'lmagan tovarlar narxiga ta'sir ko'rsatadigan omillarni aniqlash; mahsulot yoki xizmat narxining qaysi maqsadda hisoblanishini aniqlash; qiymatni shakllantirish usulini tanlash; narx belgilanadigan strategiyani ishlab chiqish;

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!