O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al – xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya texnologiyalari” fakulteti

2.2) Yarim o‘tkazgichli fotoqabulqilgichlarning turlari, ulaming asosiy xarakteristikalari va parametrlari

Fotoqabulqilgichlar ularni yorug‘lik oqimining berilgan qiymat- larida elektr zanjiri elementi sifatida tavsiflovchi volt-amper xarakteristikasidan tashqari, kuchlanishning berilgan qiymatlarida ulardan oqib o‘tadigan tok kuchi va ularning sirtiga tushayotgan yorug‘lik oqimi orasidagi bog‘lanishni ifodalovchi energetik xarakteristika, fototok va yorug‘lik oqimi tarkibidagi fotonlar energi- yasi yoki to‘lqin uzunligi orasidagi bog‘lanishni ifodalovchi spektral xarakteristika bilan tavsiflanadi. Quyidagilar fotoqabulqilgichlarning asosiy parametrlari hisoblanadi:

— fotoqabulqilgichning solishtirma integral sezgirligi. Bu para- metr fotoqabulqilgichning nomonoxromatik yorug‘lik oqimiga sezgirligini ifodalaydi va kuchlanishning IV ga teng qiymatida fotoqabulqilgichdan oqib o‘tayotgan tok kuchining yorug‘lik oqimiga nisbatini ko‘rsatadi:

bunda: I — fotoqabulqilgichdan yorug‘lik ta’sirida oqib o‘tadigan tok kuchi;

U — fotoqabulqilgich chiqqichlari orasidagi kuchlanish;

0 — yorug‘lik oqimi;

- fotoqabulqilgichning solishtirma spektral sezgirligi. Bu para- metr fotoqabulqilgichning monoxromatik yorug‘lik oqimiga nisbatan sezgirhgini ifodalaydi. U

munosabat bilan aniqlanadi;

— fotoqabulqilgichning qorong‘ulik qarshiligi. Bu parametr fotoqabulqilgichning kuchlanish yoki tok kuchi bo‘yicha berilgan ish rejimida yorugMik oqimining 0=0 qiymatiga mos kelgan qarshiligini ifodalaydi.

— fotoqabulqilgichning chegaraviy chastotasi. Bu parametr fotoqabulqilgichning sezgirhgi sinusoidal qonuniyat bilan o‘zgaruvchi oqim ta’sirida o‘zgarmas oqim ta’siridagiga nisbatan 2 marta kamayishiga mos kelgan chastotani ko‘rsatadi;

— fotoqabulqilgichning temperaturaviy koeffitsiyenti. Bu para- metr fotoqabulqilgich sirtiga tushayotgan yorug‘lik oqimining berilgan qiymatida fototokning harorati 1 °K ga o‘zgarishiga mos' kelgan nisbiy o'zgarishini ifodalaydi:

— kuchlanishning ishchi qiymatlari;

— ruxsat etilgan eng katta sochilish quwati.

Kuchsiz yorug‘lik oqimini payqash va qayd etish uchun mo‘ljallangan fotoqabulqilgichlar uchun quyidagi parametrlar ham muhim ahamiyat kasb etadi:

— fotoqabulqilgichning solishtirma bo‘sag‘a oqimi. Bu parametr fotoqabulqilgichga ta’sir etuvchi yorug‘lik oqimining mazkur asbobning xususiy shovqin fonida payqashi mumkin bo‘lgan eng- kichik qiymatini ko‘rsatadi va

bunda, Fbl — muayyan qonuniyat bilan o‘zgaruvchi yorug‘lik oqimi bo‘sag‘a qiymati Fb ning chastotalar oralig‘ining bir birhgi (Hz) ga nisbatini ifodalaydi;

— fotoqabulqilgichning solishtirma payqash qobiliyati. Bu parametr quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

Quyida tolali optik aloqa tizimlarida qo‘llaniladigan fotoqa- bulqilgichlarning turlari bilan tanishib chiqamiz.