O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Qarshi filiali

Asosiy ishlab chiqarishni tashkil etish usulari.

Ishlabchiqarishtashkil usuliga ko'ra korxonalar potok usuli, partiyali usul yoki yakka tartibli usul katta salmoqni egallaydigan guruhlarga bo'linadi. Ommaviy va yirik seriyali ishlab chiqarish mahsulotning katta hajmi hamda cheklangan turi

nomenklaturasi bilan xarakterlanadi. Ishlab chiqarish jarayoni alohida operasiyalarga taqsimlanadi. Bu esa o'z navbatida maxsus jihozlarni va uskunalami qo'llash imkoniyati kengayadi. Ishlab chiqarish masshtabi operasiya sig'imi bilan uzviy bog'lanishda har bir ish o'rinlarini faqat bir operasiya bilan to'liq ta'minlash imkoniyatini berish tufayli, har bir ish o'mi uzluksiz takrorlanadigan operasiyalarni bajarishga ixtisoslashadi. Ish o'rinlari aniqlilik prinsipiga ko'ratexnologik jarayon yo'nalishida joylashtiriladi. Bunday sharoitda ishlab chiqarishni tashkil etishning ilg'or usullarini, xususan potokli ishlab
chiqarishni yo'lga qo'yish uchun katta imkoniyatlar yaratiladi. Ishlab chiqarishni tashkil etishning ommaviy usuli quyidagi umumiy
belgilar bilan xarakterlanadi:

- bir yoki bir nechta konstruksiya va texnologik jihatdan yaqin bo'lgan

mahsulotlarni ishlab chiqarish (kompression tipdagi «Minsk», «Zil»,
«Moskva» muzlatgichlari ishlab chiqarish);

- aniq mehnat taqsimoti;

- ishlab chiqarish jarayonini mehnat sig'imi bo'yicha teng yoki karrali
operasiyalarga taqsimlash;

- mehnat buyumlarining qat'iy tartiblashuvi;

- ish o'rniga bir operasiyani biriktirish;

- ish o'rinlarining texnologik jarayon yo'nalishida joylashtirish va maxsus

jihoz, instrument hamda moslamalar bilan jihozlash;

- potok tizimining har bir ish o'rnida operasiyalarni parallel bajarishni

ta' miniash;

- tizimda mahsus transport vositalaridan keng foydalanish.

Shunday qilib, ishlab chiqarishni tashkil etishning potok usuli ishlab
chiqarishni tashkil etishning barcha tamoyillariga javob beradi. Seriyali
ishlab chiqarish seriya miqdoridan (ishlab chiqarish masshtabidan) hamda
nomenklaturaning turlicha ekanidan kelib chiqib cheklangan turdagi
mahsulot ishlab chiqarishning takrorlanib turishi bilan ajrab turadi.
Seriyali ishlab chiqarish kichik seriyali, o’rta seriyali va yirik seriyali
ishlab chiqarishga bo'linadi. Seriyali ishlab chiqarishda ish o'rinlarini to'liq ixtisoslashtirish, faqat bir turdagi mahsulot ishlab chiqarishga ixtisoslashgan maydonni ajratish imkoniyati cheklangan. har bir ishlab chiqarish jarayoni ishchi va jihoz ish vaqtining faqat bir qismini egallaydi. Ish tugagach ishchi boshqa
operasiyaga o'tadi va shu sababdan jihoz ham qayta sozlanadi.
Natijada ish o’rinlari bir nechta doimiy biriktirilgan bir turdagi
operasiyalarni bajarishga ixtisoslashadi. Seriyali ishlab chiqarish bir uchastkada tayyorlanadigan mahsulotlar texnologik yo’nalishlarining turli xilligi bilan xarakterlanadi. Shu sababdan sex va uchastkalarda jihozlar texnologik jarayon yo'nalishida emas , balki texnologik va konstruksiya jihatidan o'xshashlik belgilariga
ko'ra joylashtiriladi. Masalan: mexanik ishlov berish uchastkasidagi tokarlik, frezer, revolver va boshqa stanoklar. Universal jihozlar bilan bir qatorda mahsus jihoz, instrument va moslamalar ham qo'llaniladi. Seriyali ishlab chiqarishning yanabir xususiyati mahsulotlarni texnologik jarayon operasiyalari va bosqichlari bo'yicha partiyalab uzatilishidir. Har bir mahsulotni yakka tarzda tayyorlash tayyorlov — yakunlov ishlariga sarflanadigan vaqtning uzayib ketishiga olib keladi.
Ana shu vaqtni qisqartirish maqsadida bir turdagi mahsulotlar