O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlanshtirish vazirligi muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg’ona filiali

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANSHTIRISH VAZIRLIGI


MUXAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
FARG’ONA FILIALI

“Kompyuter injiniringi” fakulteti

“Axborot texnologiyalari” kafedrasi

Bitiruvchi talabalari uchun bitiruv malakaviy ish mavzularini tanlash imkoniyati mavjud bo`lgan web sayt yaratish

mavzusiga tayrlangan
INDIVIDUAL LOYIHA

__________ bajardi (imzo) 613-20 guruh talabasi ___________________________ «____» _____________ 2022 y.	____________ ball bilan _________qabul qilindi (imzo) Mamadaliyev N.А. «____» _____________ 2022 y.
Komissiya a’zolari: ________qabul qilindi (imzo) _________________________ «____» _____________ 2022 y.	_________qabul qilindi (imzo) __________________________ «____» _____________ 2022 y.

Farg’ona 2022
Reja:

1. 
   Kirish.
   

2.Asosiy qisim
Web texnalogiyalari haqida.
Sayt haqida.
3.Xulosa.
4.Foydalanilgan adabiyotlar.

Kirish.

Bitiruv malakaviy ish mustaqil tadqiqot bo`lib, bunda talabaning tanlangan mavzu bo`yicha chuqur bilimlarga egaligini, uning mutaxassislik bo`yicha umumiy tayyorgarligini, to`plangan materiallami tahlil qila olish ko`nikmasini, turli kuzatishlami umumlashtirish, imkon darajasida defektologiya sohasidagi, defektologiya fanini umumiy o`rta va o`rta maxsus, kasb-hunar ta'Iimida o`qitish bilan bog`liq muammolar yechimlariga chiqa olishini namoyon etishi lozim. BMI mualifning o`qish davrida umumkasbiy va mutaxassislik fanlaridan olgan nazariy va amaliy bilimlarini tizimlashtirishga, mustahkamlashga va kengaytirishga bo`lgan qobiliyatini, bu bilimlarni BMI da qaralayotgan muammolarni yechishda tatbiq etishi, talabaning mutaxassislik bo`yicha mustaqil ishlashga tayyorgariik darajasi haqida dalolat berishi kerak. Bitirav malakaviy ish mavzusi bitiravchining bo`lg`usi mutaxassisligiga mos kelishi lozim. Alohida hollarda, defektologiya bo`yicha ilmiy tadqiqotlarida mustaqil natijalarga erishgan iqtidorli talabalarga defektologiya fanining 5 fundamental yo`nalishlaridan BMI himoya qilishga ruxsat beriladi. Bitirav malakaviy ish talabaning defektologiya fani yoki umumiy o`rta maktab, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida defektologiya o`qitish bo`yicha dolzarb muammoni tadqiq etish malakasi va qobiliyati mavjudligini tasdiqlashi kerak. Bitirav malakaviy ish quyidagj bo`limlardan tashkil topishi shart: -Kirish, bunda o`rganilayotgan (tadqiq etilayotgan) muammoning dolzarbligi va mohiyati ochib berilishi lozim; - BMI mavzusi bo`yicha adabiyotiar tahlili (tavsiloti), bunda ishda qaralayotgan munozorali savollarga turli fikrlarnihg mavjudligi yoritilishi va muallifning bu savollarga munosabati shakllantirilishi lozim, muailifning shu savollar bo`yicha fikri asoslanishi lozim;' - Tadqiqot ob'ekti va predmetining xarakteristikasi; - Tadqiqot metodlari xarakteristikasi (modellar, statistik hisob-kitoblar); - Tadqiqot bajarilishi bosqichlarining yoritilishi; - Tadqiqot natijalari xarakteristikasi va ularning interpretatsiyasi; - xulosa, bunda bajarilgan ish bo`yicha konkret natijalar va ularni amalga oshirish bo`yicha takliflar aks etishi kerak. BMIni rasmiylashtirish ushbu metodik ko`rsatmaning mos bo`limlarida keltirilgan talablarga javob berishi kerak.

Bitiruv malakaviy ishni bajarish — oliy ta'lim muassasi bakalavriatida talabalagni o`qitishning yakuniy bosqichi bo`lib, O'zbekiston Respublikasi Davlat atestatsiya komissiyasi haqidagi Nizomga ko`ra bitiruv malakaviy ishni himoya qilish Davlat Attestatsiya Komissiyasining ajralmas qismi hisoblanadi. Malakaviy ishni bajarish maqsadi ta'lim bo"yicha nazariy va amaliy bilimlarni mustahkamlash va kengaytirish, olingan bilimlarni muayyan ilmiy, texnikaviy, ishlab chiqarish, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy vazifalarni hal etishda qo`llash; ijodiy ishlash, ishlab chiqilayotgan masalaning (muammoning) qo`yilish jarayonidan boshlab, uni to`la nihoyasiga yetkazish bo`yicha qaror qabul qilishda bo`lgan mas'uliyatni his etishga; o`rgatish; zamonaviy ishlab chiqarish, iqtisodiyot, texnika va madaniyatning, axborot texnologiyalarining rivojlanishi sharoitida talabalarni mustaqil ishlashga tayyorgarligini ta'minlash; Bajarilgan ishning natijalari sifatida tadqiqotda olingan bilimlarni sistemalashtirish, tahlil qilish, yangi natijalar va qonuniyatiarni shakllantirish tajribasini egallash; Talabalarning kasbiy faoliyatga tayyorgarlik darajasini aniqlashdan iborat. Bitiruv maiakaviy ish talaba tomonidan mutaxassislik fanlaridan olgan nazariy bilimlar va tadqiqiy, amaliy ko`nikmalari negizida bajariladi. Ushbu metodik qo`llanmada bitiruv malakviy ishlarga bo`lgan umumiy talablar, bitiruv malakaviy ishga rahbarlik, maslahatchilik qilish, bitiruv malakaviy ishni bajarish, rasmiylashtirish, bitiruv malakaviy ishni himoya qilish bo`yicha tavsiyalar berilgan. Shuningdek, bitiruv malakaviy ishni baholashning umumiy mezonlari berilgan. Ilova qismida BMIni rasmiylashtirish haqida tavsiyalar keltirilgan. So`ngi ilovada matematik analiz o`quv fanida o`rganilgan materiallar asosida bajarish mumkin bo`lgan BMI mavzulari keltirilgan. Ba'zi mavzular uchun ko`rsatmalar (rejalar) keltirilgan. BMI mavzularini va ilmiy rahbarlarini tanlash dekanat va mutaxassis chiqaruvchi kafedra mudirlari tomonidan tashkillashtiriladi. BMI mavzulari banki mutaxassis chiqaruvchi kafedralar tomonidan 3 yilga ishlab chiqiladi, zarurat bo`lsa har yili yangi mavzular kiritilishi mumkin. Mavzular banki fakultet ilmiy kengashida tasdiqlanadi. BMI mavzular banki dekanat tomonidan uchinchi kurs talabalariga tarqatiladi. BMI mavzularini talabaga biriktirish kafedra mudirining nomiga talabaning shaxsiy arizasi bo`yicha amalga oshiriladi- (1-ilova). Ilmiy rahbar bilan kelishgan holda mavzuga o`zgartirishlar kiritish mumkin. Talabalaming arizasi kafedra majlisida ko`rib chiqiladi va kafedra qarori majiis bayoni bilan tasdiqlanadi. Kafedra qarorida quyidagilar qayd etiladi: talaba BMI mavzusini uning arizasiga ko`ra tasdiqlash yoki uni o`zgartirish; BMI rahbarini va zarurat bo`lsa, maslahatchini tayinlash. Talabaning arizasi kafedra xujjatlarida saqlanadi. Talabaning BMI mavzusini tasdiqlash va ilmiy rahbarlami tayinlash haqidagi qarori dekanatga beriladi va talabalarga ma'lum qilinadi. Dekanat kafedralar qarorlarini umumlashtiradi, uni fakultet ilmiy kengashida ko`rib chiqadi va rektoratda tasdiqlashga tayyorlaydi. BMI rahbarini o`zgartirish rektor roziligi bilan himoyaga kamida 3 oy qolganga qadar amalga oshirish mumkin. Mutaxassis chiqaruvchi kafedra metodik ko`rsatmalar ishlab chiqadi, bunda kafedraning xususiyatini hisobga olgan holda BMI ning majburiy talablari ko`rsatiladi. Bu metodik ko`rsatmalar talabalar BMI ni bajarishga kirishmasdan oldin talabalarga yetkaziladi. Odatda, talabalar BMI ni universitetda, ularga zaruriy sharoitlarni yaratilgan holda, bajaradi. Alohida hollarda BMI boshqa ta'lim va ilmiy 6 tadqiqot muassasalarida ham bajarilishi mumkin. Universitet rektori fakultet dekani taklifiga ko`ra talabalarning BMI mavzusini tasdiqlash, ilmiy rahbarlar va maslahatchilarni tayinlash haqida I buyruq chiqaradi.
Bugungi kunda hayotimizning har bir sohasida internet tehnologiyalaridan foydalanmoqdamiz.Internetturli xil insonlarni yagona maqsad bilan birlashishiga sabab bo’lmoqda. Internet tehnologiyalarining muhimelementlaridan biri bo’lgan web- tehnologiyalar ham taraqqiy etib boryapdi. Hozirda ixtiyoriy inson webtexnologiyalarning inson hayotining ta’lim, kommersiya, siyosat, ko’ngil ochar, … bo’laklariga kiribborganligini tasavvur eta oladi va uning guvohi va foydalanuvchisiga aylanmoqda. Web-dasturlash faniasosida turli dasturlash tillari yordamida web-saytlar yaratish mumkin. Har bir dasturlash tilining o’ziga hos
afzallik va kamchiliklari bor. Ushbu qo’llanmada ularni farqli tomonlarini ko’rib o’tdik.Web sahifa Intеrnеt tarmoqlarida joylashgan fayllar to’plami bo’lib, ularni soni soat sayin ko’payibbormoqda. Bu fayllarda ma'lumotlarni turli xillarini: matn, grafik, tasvir, vidеo, audio ma'lumotlarniuchratish mumkin. Bugungi kunda Web Intеrnеt rеsurslari ichida eng ommaviysi hisoblanadi. Chunki,
avvaldan tayyorlangan Web sahifa orqali tеgishli ma'lumotlarni to’ldirish foydalanuvchining qanchadanqancha vaqtini tеjash imkonini bеradi. Shu bois matеmatika va informatika yo’nalishida tahsil oluvchitalabalarga Web tеxnologiyalarni alohida kurs sifatida o’qitila boshlandi.
Bu fanni o’zlashtirishga bo’lgan chuqur intilish kelajakda yaratilajak zamonaviy ahborot tehnologiyalarinisaviyasini ko’tarishi shubhasiz.
WWW - (World Wide Web) nomi Tim Berners LEE tomonidan CERN (yevropa yadro markazi tadqiqotchilari) laborotoriyasida kiritilgan bo’lib, butun jahon o’rgimchak to’risi deb ataladi. WWW da turli yo’llar orqali tegishli ma’lumotga(matn, rasm, video,...) yetib borish va uni ko’rish mumkin. WWW da nuqtalar rolini kompyuter o’ynaydi ya’ni kompyuter ip adresslari. Yo’llar sifatida asosan telefon yo’llari, simsiz aloqa yo’llari va maxsus tarmoqlar ishlatiladi. Internetda biror bir sayt nomini kiritsangiz, siz shu sayt saqlangan serverga murojaat qilgan bo’lasiz, ya’ni kompyuter adresi (IP adress)ni kiritgan bo’lasiz. Foydalanuvchilarga qulaylik tug’dirish maqsadida IP adresslar matn ko’rinishiga keltirilgan(eslab qolishda qiyinchilik bo’lmasligi uchun). Misol uchun, http://www.sayt_nomi.uz, shu nomga oid adres 190.25.150.2 shaklida bo’lishi mumkin. Bundan xulosa chiqadiki, sayt adresiga sayt nomi yoki serverning sonli adresini yozib kirish mumkin. WWW yoki Web da ma’lumotlar gipermatnli hujjatlar shaklida olinadi. Gipermatnning o’zi esa boshqa matnli hujjatlarga yo’l ko’rsatadi. Demak, matnlar qaysi mamlakatning serverida turishidan qat’i nazar, tezda o’tish imkoniyatini beradi. Matnlar bilan bir qatorda Web hujjatlarida rangli harakatdagi tasvirlarni, turli video kliplarni, umuman multimedia ma’lumotlarini ham ko’rish mumkin. Web da ma’lumotlar sahifa ko’rinishida beriladi. Bu sahifalar odatda, HTML hujjat, ya’ni HTML (Hyper Text Markup Language – gippermatnni belgilash tili) tilida(umumiy holda til deyilmoqda, aslida dasturlash tili emas) yozilgan hujjat deb qaraladi. Bu holda yozilgan hujjatlarni ko’rish uchun maxsus dasturlar ishlatiladi. Bunday dasturlar Browser lar deyiladi. Brouzerlar gippermatnli(kodli) sahifalarni foydalanuvchi tushunadigan tilga o’zgartirib beradi. Bu dasturlarning bir qancha turlari mavjud. Xususan ulardan ko’p ishlatiladigani Internet Explorer, Opera, Xrom, Mozilla va boshqalardir. O’z navbatida bu Browser lar ham o’z versiyalariga ega. Windows muhitida standart ishlatiladigan Browser bu Internet Explorer dir. Hujjatni barcha kompyuterlar tushunadigan holda ko’rsatish uchun kompyuterlarning tushunadigan yagona tilini bilish lozim bo’ladi. Shu sababli World Wide Web da qo’llaniladigan HTML tili barpo etildi. Ushbu tilni birinchi bo’lib Tim Berners-Li ishlab chiqdi. WWW sistemasidan qandaydir hujjat yoki xabar olsangiz, ekranda yaxshi formatlangan, o’qish uchun qulay matn paydo bo’lganligini ko’rasiz. Bu shuni anglatadiki, www hujjatlarida ma’lumotlarni ekranda boshqarish imkoniyati ham mavjud. Siz foydalanuvchining qaysi kompyuterda ishlashini bilmaysiz va www hujjatlar aniq bir kompyuter platformalariga mo’ljallangan yoki qaysidir format bilan saqlanishini oldindan ayta olmaysiz. Ammo kompyuterda ishlayotgan foydalanuvchi qaysi terminalda ishlashidan qat’i nazar yaxshi formatlangan hujjatni olishi kerak bo’ladi. Bu muammoni HTML andoza tili hal qiladi. U hujjatning tuzilishini ifodalovchi uncha murakkab bo’lmagan buyruqlar majmuidan iborat. HTML WWW sistemasi uchun hujjat tayyorlashda ishlatiladi. HTML tili biz bilgan C++, Java va boshqa dasturlash tillari kabi to’g’ri ma’nodagi dasturlash tili hisoblanmaydi. HTML yordamida operastion tizimlarda ishlaydigan to’laqonli dastur yoza olmaymiz(html da for, if, while kabi buyruqlar yo’q). HTML bu Internet tarmog’idagi Web – serverida joylashtirilgan hujjatlarni ko’rish imkoniyatini beradigan sahifalar yaratishga mo’ljallangan gipermptnni belgilash tili hisoblanadi. HTML gippermatn tilidagi buyruqlar teg (tag) lar deyiladi. Har bir tegning o’z vazifasi bo’lib, matn va boshqa ma’lumot turlarini foydalanuvchiga qulay shaklda etkazish uchun xizmat qiladi. Bu gippermatn tilining ham o’z versiyalari mavjud, chiqariladigan har bir versiyada HTML gippermatn tiliga yangi teglar qo’shilib boriladi va shu tariqa rivojlanib boradi.