Oʻzbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti mavzu: Malumotlarning oddiy sozlangan turlari Bajardi: Xushnazarov Jamsid

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA

KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT

TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI


Mavzu: Malumotlarning oddiy sozlangan turlari

Bajardi: Xushnazarov Jamsid Tekshirdi:Bo’riyev Yusuf

Toshkent-2022
Nazariy malumotlar:
Класслар
Класс– бу дастурчи томонидан ихтиёрий киритилган мавжуд типлар асосида яратилган структураланган тип хисобланади. Класслар локал ва глобал ўзгарувчилар ва улар устида амал бажарадиган функциялар тўпламидан иборат бўлиши мумкин. Класслар қуйидагича тасвирланади:
сlass klass_nomi{
;

};
Классларга оид мисол:
#include
using namespace std;
class daraxt
{
public:
unsigned int uzunligi ;
unsigned int yoshi;
int o_sish(int i){
i++;
return i;
};
};
int main()
{
int k=2;
daraxt olma_daraxt;
olma_daraxt.uzunligi=5;
olma_daraxt.yoshi=7;
cout<
system("pause");
}

Hayotda siz hammasi bir xil turda bo’lgan ko’plab individual obyektlarni tez-tez uchratasiz. Ular bir xil turda va modelda ishlab chiqarilgan minglab velosipedlar bo’lishi mumkin. Har bir velosiped bir xil loyihalar majmuasidan yasalgan va shuning uchun ularning tarkibiy qismlari bir xil. Obyektga yo’naltirilganlik jihatidan, sizning velosipedingiz velosipedlar deb nomlanuvchi obyektlar klasining bir namunasi. Class bu loyiha (reja, andoza, shablon) bo’lib, undan har bir individual obyekt yaratiladi.
Quyidagi Velosiped deb nomlangan class – bu bir velosipedda bo’lishi mumkin bo’lgan bir holat:
class Velosiped {
int pedal = 0;
int tezlik = 0;
int charx = 1;

void pedalniAylantirish(int yangiQiymat){

pedal = yangiQiymat;
}

void charxniUzgartirish(int yangiQiymat){

charx = yangiQiymat;
}

void tezlikniOshirish(int oshirish){

tezlik = tezlik + oshirish;
}

void tormozBosish(int kamaytirish){

tezlik = tezlik - kamaytirish;
}

void holatlarniChopQilish(){

System.out.println("pedal:" + pedal +
" tezlik:" + tezlik + " charx:" + charx);
}
}
/* Ko'rib turganingizdek, kodimizda o'zgaruvchilar,
metod nomlari o'zbekcha nomlangan. Albatta, bu
dastlabki o'rganuvchilarga tushunarli bo'lishi uchun.
Lekin xalqaro miqyosda ishlash uchun ingliz tilini
bilish ancha foydali, dasturlash bo'yicha ma'lumotlar
ingliz tilida ko'p va dasturlash ham shu tilda
standartlashgan. */
Java dasturlash tilining sintaksisi (gap tuzilishi) sizga yangi tuyulishi mumkin, lekin bu classning dizayni obyektining oldingi muhokamsiga asoslangan. Pedal, tezlik va charx o’zgaruvchilar obyektning holatini ifodalaydi, metodlar esa (pedalniAylantirish, charxniUzgartirish, tezlikniOshirish vkz.) uning tashqi dunyo bilan o’zaro munosabatini aniqlaydi.
E’tibor bergan bo’lsangiz Velosiped classida asosiy (main) metod yo’q. Chunki u to’liq dastur emas; u faqatgina dasturda ishlatiladigan velosipedlar uchun shablon. Yangi Velosiped obyektlarini yaratish va foydalanish majburiyati dasturingizdagi boshqa classga yuklatilgan.
Bu yerda VelosipedDemo class ikkita alohida Velosiped obyektlarini yaratadi va ularning bajaradigan funksiyalarini chaqiradi:
class VelosipedDemo {
public static void main(String[] args) {

// Ikki xil velosiped obyektini yaratish

Velosiped velik1 = new Velosiped();
Velosiped velik2 = new Velosiped();

//mazkur obketlarga

// metodlarni chaqilish
velik1.pedalniAylantirish(50);
velik1.tezlikniOshirish(10);
velik1.charxniUzgartirish(2);
velik1.holatlarniChopQilish();

velik2.pedalniAylantirish(50);

velik2.tezlikniOshirish(10);
velik2.charxniUzgartirish(2);
velik2.pedalniAylantirish(40);
velik2.tezlikniOshirish(10);
velik2.charxniUzgartirish(3);
velik2.holatlarniChopQilish();
}
}

VARIANT 14