O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

10.2-rasm. TACACS va RADIUS protokollarining ishlash mexanizmi
TACACS va RADIUS protokollari alohida autentifikatsiyalash serverining qo‘llanilishini talab qiladi. Bu server foydalanuvchilar haqiqiyligini tekshirish va ulaming vakolatlarini aniqlash uchun ma’lumotlar omborini ishlatadi.
RADIUS protokoli haqiqiylikni, avtorizatsiyalashni va ro‘yxatga olishni tekshirishni amalga oshirish uchun ishlatiladi.
RADIUS-mijoz (odatda olisdan ulanish server, VPN -server, simsiz tarmoqqa ulanish nuqtasi va h.k.) foydalanuvchining ro‘yxatga olish ma’lumotlarini va RADIUS xabar shaklidagi ulanish parametrlarini RADIUS - serverga jo‘natadi. Server haqiqiylikni tekshiradi va mijozning so‘rovini avtorizatsiyalaydi, keyin esa teskari javob xabarini jo‘natadi. Mijozlar serverlarga ro‘yxatga olish xabarlarni ham jo‘natadi. Bundan tashqari, RADIUS standarti proksi-serverlardan foydalanishni qo‘llaydi. RADIUS ning proksi-serveri bu RADIUS protokolini qo‘llaydigan tugunlar orasida RADIUS -xabarlarni qayta uzatadigan kompyuter hisoblanadi.
RADIUS - xabarlarni uzatilishi uchun UDP (User Datagram Protocol - Foydalanuvchi deytagramm protokoli) protokoli ishlatiladi. RADIUS haqiqiylikni tekshirish xabarlari uchun 1812 UDP-port, ro‘yxatga olish xabarlari uchun esa 1813 UDP-port ishlatiladi. Tarmoqqa ayrim ulanish serverlari RADIUS haqiqiylikni tekshirish xabarlari uchun 1645 UDP-portni va RADIUS xisobga olish xabarlari uchun esa 1646 UDP-portni ishlatishi mumkin.
RADIUS protokoli yo‘qotiladigan paketlar 5...10% dan kam bodadigan tarmoqlarda samarador bodadi, boshqa tarmoqlarda TASASS+ protokoli ishlatilishi yaxshi bodadi.
Shifrlashda RADIUS protokoli parolda faqat clear text shifrlanadi, qolgan butun paket «ochiq» qoladi (xavfsizlik nuqtai nazaridan xatto foydalanuvchining nomi juda muhim parametr bodsada).
TACASS+ protokolida paketning faqat sarlavhasi ochiq (hech qanday qimmatli axborotni tashimaydigan) qoladi, paketning butun tanasi esa shifrlanadi.
Bajarish bo„yicha ko„rsatmalar

• 
  AAA-serverni sozlash uchun sichqonchaning chapki tugmasini serverning modeli bo‘yicha bosish, konfiguratsiyalash oynasini ochish, «Config» qismiga odish (10.3-rasm, 1-marker) va «AAA» tugmasini bosish (10.3-rasm, 2-marker).
  
• 
  User Name (10.3-rasm, 7-marker) - tarmoq elementiga ulanish uchun foydalanuvchining nomi (logini);
  
• 
  Password (10.3-rasm, 8-marker) - tarmoq elementiga ulanish uchun parol;
  
• 
  yuqorida sanab odilgan parametrlar qiymatlari ko‘rsatilganidan keyin AAA-serverga mos yozuvlarni qo‘shish uchun «+» tugmasini bosish (10.3-rasm,
  

6. 
   va 9-markerlar) kerak bodadi.
   

10.3 - rasm. AAA-serverni konfiguratsiya oynasi