O‘zbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkеnt axborot tеxnologiyalari univеrsitеti samarqand filiali

Uy. Domen barcha mumkin bo'lgan uy raqamlarini aks ettiradi. Har bir uy raqami 1 dan, aytaylik 10000 gacha bo'lgan raqamdir.

Telefon. Domen barcha mumkin bo'lgan telefon raqamlarini anglatadi. Har bir raqam 11 ta simvoldan iborat.

Domenni aniqlab, biz qanday ma'lumotlarni va qaysi turdagi xususiyatlarni saqlashni darhol ko'ramiz. Atribut domenga mos kelmaydigan boshqa qiymatga ega bo'lolmaydi.
Yuqoridagi misolda har bir atribut o'z domeniga ega. Ammo, domenlar bir xil bo'lishi mumkin. Masalan, agar sub'ektda quyidagi ikkita atribut mavjud bo'lsa: tug'ilgan shahri va yashash joyi, unda domen bir xil va ikkala atribut uchun ham bir xil bo'ladi.
NULL qiymatlar
Atributlar va ularning domenini aniqlashda, atributda biron bir qiymat yo'qolishi yoki bo'lmasligi haqida o'ylash kerak. NULL klassifikatori hech qanday qiymatni ko'rsatmaslikka imkon beradi. Masalan, yuqoridagi misolda talaba biron bir nomga ega bo'lishi kerak, shuning uchun nomni ifodalovchi atributning ahamiyati yo'qligi qabul qilinishi mumkin emas.
Shu bilan birga, talabada telefon raqami bo'lmasligi yoki tizim ichida telefon talab qilinmasligi mumkin. Shuning uchun, jadvalni loyihalash bosqichida siz ushbu atribut NULL qiymatlarga ruxsat berishini belgilashingiz mumkin.
Qoida tariqasida, zamonaviy aloqador ma'lumotlar bazalarining aksariyati NULL klassifikatorini qo'llab-quvvatlaydi va jadval ustuniga uning haqiqiyligini belgilashga imkon beradi.
Savollar

1. 
   Ma'lumotlar bazasini loyihalash deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Pastdan yuqoriga va yuqoridan pastga yondashuvlar tushunchasi?
   
3. 
   Atributlarni atomatlashtirish deganda nimani tushunasiz?
   

4. 
   Mavzu. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarining funksiyalari.
   

Reja

1. 
   MBBT asosiy funksiyalari.
   
2. 
   Tashqi xotirada ma’lumotlarni bevosita boshqarilishi.
   
3. 
   Tezkor xotirani buferli boshqarish.
   
4. 
   Tranzaktsiya bilan boshqarish.