O‘zbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkеnt axborot tеxnologiyalari univеrsitеti samarqand filiali

Chiziqsiz ma’lumotlar tuzilmasi – tuzilmani tashkil etuvchi elementlar orasidagi munosabatlar ixtiyoriy bo’lib, tuzilmani har bir elementi boshqa ixtiyoriy elementga va aksincha, har bir elementga tuzilmaning ixtiyoriy sondagi elementi murojaat qilishi mumkin. Bundan tashqari, murojaatlar og’irlikga, ya’ni murojaatlar iyerarxik ko’rinishga ega bo’lishi mumkin.
Chiziqsiz ma’lumotlar tuzilmasi klassifikasiyasi – 1) chiziqsiz bog’langan
ro’yxatlar; 2) daraxtlar; 3); graflar.
Yo’naltirilgan graf (orgraf) - G=(V,E) juftlikka yo’naltirilgan graf (orgraf)
deyiladi, bunda V – tugunlar (elementlar) to’plami, E – esa yoylar (yo’naltirilgan yoqlar), aniqrog’i tartiblangan munosabatlar to’plami, ya’ni (ν,ω)≠(ω,ν).
Tuzuvchi: t.f.n.B.B.Akbaraliyev 4
Orgrafda yo’l – orgrafda v1 va vn tugunlar orasidagi yo’l deb, shunday v1, v2,…, vn tugunlar ketma-ketligi aytiladiki, bunda v1 → v2, v2→v3, … , vn-1→vn yoylar mavjud bo’lishi shart.
Yo’l uzunligi (orgrafda)- yo’lni tashkil etuvchi yoylar soni.
Oddiy yo’l - birinchi va so’ngi tugundan tashqari barcha tugunlar turli hil.
To’r (set) – bunda tuzilmaning barcha elementlari bir-biri bilan bog’langan bo’ladi.
Utilizasiya – keraksiz, ortiqcha elementlarni tozalash, yo’qotish va xokazolar.
Tuzilma elementlarini utilizasiya qilish – tuzilmani keraksiz elementlardan tozalash. Mazkur ishni ikki hil yo’l bilan amalga oshirish mumkin: xisoblagichalar (schetchiklar) va markerlar usuli.
Rekursiya – bu shunday jarayonki, unda tadqiq qilinayotgan jarayonni aniqlash mazkur jarayonga murojaat qilish orqali amalga oshiriladi.
Rekursiv algoritm – bu algoritmni aniqlashda o’ziga bevosita yoki bilvosita murojaat qilishdir.
Rekursiv ma’lumotlar tuzilmasi – bunda tuzilmani tashkil etuvchi elementlarham mazkur tuzilmaga o’xshash tuzilma bo’ladi.
Rekursiv triada – 1) parametrizasiya qilish; 2) rekursiya bazasi; 3) dekompozisiya.
Daraxt – bu chiziqsiz, iyerarxik bog’langan ma’lumotlar tuzilmasi bo’lib, unda shunday bitta element borki, unga tuzilmaning boshqa elementlaridan murojaat yo’q, mazkur element daraxt ildizi deyiladi.