O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi

Umumiy UML mexanizmlari
UMLda tizimning aniq tavsifi uchun umumiy mexanizmlar qo’llaniladi:

• 
  spetsifikatsiyalar;
  
• 
  qo’shimchalar (bezaklar);
  
• 
  bo’linmalar (umumiy bo’linmalar);
  
• 
  kengaytirish mexanizmlari.
  

UML nafaqat grafik tildir. O’z yozuvining har bir grafik elementi mavjud spetsifikatsiya tegishli til konstruktsiyasining matnli tasvirini o’z ichiga oladi. Masalan, sinf belgisi o’zining atributlari, operatsiyalari va xatti-harakatlarini tavsiflovchi spetsifikatsiyaga ega, garchi vizual ravishda diagrammada piktogramma ko’pincha ushbu ma’lumotlarning faqat kichik qismini aks ettiradi. Bundan tashqari, model ushbu sinfning boshqa ko’rinishini o’z ichiga olishi mumkin, bu uning butunlay boshqa tomonlarini aks ettiradi, ammo shunga qaramay, spetsifikatsiyaga mos keladi. Shunday qilib, grafik UML yozuvi tizimni vizualizatsiya qilish uchun ishlatiladi va spetsifikatsiyalar yordamida uning tafsilotlarini tavsiflaydi.
Deyarli har bir UML elementi o’zining eng muhim xususiyatlarini vizual tasvirini ta’minlaydigan noyob grafik tasvirga ega. Ob’ektning "sinf" belgisi uning nomi, atributlari va operatsiyalarini o’z ichiga oladi. Sinf spetsifikatsiyasi atributlar va operatsiyalarning ko’rinishi, sharhlar yoki sinfning mavhum ekanligini ko’rsatish kabi boshqa tafsilotlarni o’z ichiga olishi mumkin. Ushbu tafsilotlarning aksariyati
grafik yoki matn sifatida ko’rsatilishi mumkin. qo’shimchalar sinfni ifodalovchi standart to’rtburchakka. Ob’ektga yo’naltirilgan tizimlarni modellashtirishda ma’lum bir narsa mavjud. bo’linish vakili bo’lgan shaxslar.
Birinchidan, sinflar va ob’ektlarga bo’linish mavjud. Sinf mavhumlikdir, ob’ekt esa bu abstraktsiyaning konkret timsolidir. Shu munosabat bilan deyarli barcha til konstruktsiyalari sinf / ob’ekt ikkiligi bilan tavsiflanadi. Shunday qilib, foydalanish holatlari va foydalanish holatlari, komponentlar va komponent namunalari, tugunlar va tugun misollari mavjud. Grafik tasvirda ob’ekt uchun sinf uchun bo’lgani kabi bir xil belgidan foydalanish va nomning tagiga chizish odatiy holdir.
Ikkinchidan, interfeysga va uni amalga oshirishga bo’linish mavjud. Interfeys majburiyatlarni e’lon qiladi va amalga oshirish ushbu majburiyatlarning aniq timsolini ifodalaydi va e’lon qilingan semantikaga qat’iy rioya qilinishini ta’minlaydi. Shu sababli, deyarli barcha UML konstruksiyalari interfeys/amalga oshirish dualligi bilan tavsiflanadi. Masalan, foydalanish holatlari kooperativlar tomonidan, operatsiyalar esa usullar bo’yicha amalga oshiriladi.
UML ochiq tildir, ya’ni u boshqariladigan kengaytmalarga domen modellarining o’ziga xos xususiyatlarini aks ettirish imkonini beradi. UML kengaytma mexanizmlariga quyidagilar kiradi:

• 
  stereotiplar (stereotiplar) - UML lug’atini kengaytirish, mavjud til elementlariga asoslanib, ma’lum bir muammoni hal qilishga qaratilgan yangilarini yaratishga imkon beradi;
  
• 
  teglangan qiymat - element spetsifikatsiyasiga qo’shimcha ma’lumotlarni kiritish imkonini beruvchi asosiy UML konstruktsiyalarining xususiyatlarini kengaytiradi;
  
• 
  cheklovlar - UML konstruksiyalarining semantikasini kengaytiradi, bu sizga yangi yaratish va mavjud qoidalarni bekor qilish imkonini beradi.
  
• 
  Ushbu uchta tilni kengaytirish mexanizmlari birgalikda uni loyiha ehtiyojlariga yoki ishlab chiqish texnologiyasining o’ziga xos xususiyatlariga muvofiq o’zgartirishga imkon beradi.