O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi

Konstruktsiyalash bo’yicha xarajatlar.

6.1-jadval.

O’zgarishlarni boshqarish masalasi	Jarayonlar	Konstruktsiyalash bo’yicha xarajatlar (%)
Dasturiy ta’minotga kirish	Dasturiy ta’minot komponentining turli versiyalarini, ma’lum komponentlarga kirish huquqiga ega bo’lgan odamlarni va kirish usullarini boshqarish	3%
Rivojlanish muhitidagi o’zgarishlarni sinxronlashtirish	Barcha faol komponentlarni sinxronlashtirish uchun bir vaqtda va hamkorlikda ishlab chiqishni boshqarish	10%

Oʻzgarishlarni koʻchirish	Hayotiy tsikldagi o’zgarishlarning ham oldinga, ham orqaga ko’chishini boshqarish	6%
Kompilyatsiya va yig’ish jarayonini boshqarish	Manba komponentlarini yig’ish va ulash orqali yaratilgan bajariladigan fayllar yoki yuklash modullari; manba o’zgarganda bir nechta bajariladigan fayllarga yakuniy ta’sirni aniqlash	5%
O’zgarishlarni tarqatishni boshqarish	Elektron manbalarni uzatish uchun tayyorlash va muayyan xodimlar tomonidan ishlatiladigan dastur versiyalarini kuzatib borish	3%
Tasdiqlash va ruxsat berish	Tasdiqlash va/yoki yozma ruxsatnomalarni olish, masalan, migratsiya, tarqatish kabi operatsiyalardan oldin	2%
Dasturiy ta’minotni o’zgartirish so’rovlarini boshqarish	O’zgartirish so’rovlarining borishini kuzatish	2%
Rivojlanish va operatsiyalarning izchilligi uchun aloqani muvofiqlashtirish	Axborot oqimini ta’minlash, ayniqsa geografik jihatdan tarqoq guruhlar o’rtasida va amalga oshirishga yondashuvlar sifatida	4%
Loyiha holati haqida ma’lumot olish	Vaziyatni kuzatish ma’lumotlari va holat hisoboti olinmoqda	3%
Xatolarni kuzatish va ularni tuzatish	Sinov guruhi, tahlilchilar va qo’llab- quvvatlash markazi xodimlaridan ma’lumotlarni boshqaring	2%

Jarayonga asoslangan o’zgarishlarni boshqarish yechimi bilan o’zgarishlarni boshqarish xarajatlari va vaqtni tejash loyiha turiga va ilgari qo’llanilgan o’zgarishlarni boshqarish yondashuviga bog’liq bo’lishi mumkin. Biroq, ushbu jadval shuni ko’rsatadiki, jarayonga asoslangan o’zgarishlarni boshqarishning samarali vositalari qo’shimcha vaqtdan ko’proq narsani tejash imkonini beradi.

6.1-rasm. Jarayonga asoslangan o’zgarishlarni boshqarish¹⁷.

Jarayonga asoslangan o’zgarishlarni boshqarish orqali dasturiy ta’minotni ishlab chiqish tezligining eng sezilarli yaxshilanishiga nuqsonlar sonini kamaytirish orqali erishish mumkin. Haqiqatan ham, agar sifatni yaxshilashga katta e’tibor berilsa, bu maqsadga erishish unumdorlikni oshiradi, chunki muammolarni hal qilish uchun kamroq vaqt sarflanadi. Ko’pgina tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, CMM (Change Management Model)ga asoslangan dasturiy ta’minotni ishlab chiqishni takomillashtirishni amalga oshirgan tashkilotlardagi dasturiy ta’minotlar kamroq nuqsonlarga ega bo’lgan va umumiy samaradorlikni oshirgan. CMMga asoslangan dasturiy ta’minotni ishlab chiqishni takomillashtirishni amalga oshirgan 13 ta tashkilotni chuqur o’rganish sifat yaxshilanishi 39% ga chiqarilgandan keyingi nuqsonlar 19%ga kamaygan va samaradorlikning o’rtacha 35% ga yaxshilanishini ko’rsatdi.
CMM ni joriy qilgan 807 ta tashkilotning yana bir tadqiqoti shuni ko’rsatdiki, tashkilot CMMning bir darajasidan ikkinchi darajasiga o’tganda nuqsonlarning kamayishi va samaradorlikning oshishi kuzatiladi. Tadqiqot CMM modelining birinchi darajasidan ikkinchi darajasiga o’tishda nuqsonlar sonining 50% ga (loyiha boshqaruvi ishlaydi) va uchinchi darajaga o’tishda yana 20% ga kamayganligini





¹⁷ Орлов С.А. Цилькер Б.Я. Технологии разработки программного обеспечения: современный курс по программной инженерии: учебник для вузов. — 4-е изд.— СПб: Питер, 2012.
ko’rsatdi (o’zgarish jarayonlari tartibga solinadi va ishlaydi). Xuddi shunday, CMM modelining birinchi darajasidan ikkinchi darajasiga o’tishda samaradorlik 30% ga, uchinchi darajaga o’tishda esa yana 20% ga oshdi.
Samarali, boshqariladigan o’zgarishlarni boshqarish jarayonining yana bir jihati loyiha jadvaliga yaxshiroq rioya qilishdir. Loyihalar izchil jarayonlarga amal qilganligi va samarali jarayon muammolarni erta aniqlash va hal etishi sababli, loyihani rejalashtirish ancha aniqroq bo’ladi.
Loyiha jadvalining ko’rsatilgan to’g’riligi dasturiy ta’minotni ishlab chiqish tashkilotlariga raqobatbardosh ustunlikka ega bo’lish, shuningdek, o’zlarining ishlab chiqish guruhlariga ko’proq ishonish imkonini beradi.