O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi

Murakkab tizimning beshta belgisi

1. 
   Murakkab tizimlar ko’pincha ierarxik tuzilmaga ega bo’lgan bir -biriga bog’liq quyi tizimlardan iborat bo’lib, ular ham o’z navbatida quyi tizimlarga va boshqalarga bo’linishi mumkin. Ko’p murakkab tizimlar deyarli bir nech qismlarga bo’linadigan ierarxik tuzilishga ega, bu bizga bunday tizimlar va ularning qismlarini tushunish, tasvirlash va hatto "ko’rish" imkonini beradigan asosiy omil. Ehtimol, biz faqat ierarxik tuzilishga ega bo’lgan tizimlarni tushuna olamiz. Murakkab tizimlarning arxitekturasi komponentlardan va bu komponentlarning ierarxik munosabatlaridan iborat.
   
2. 
   Berilgan tizimdagi qaysi komponentalarni elementar deb hisoblash, nisbatan ixtiyoriy va asosan tadqiqotchining ixtiyorida. Bir kuzatuvchi uchun eng past darajadagi komponenta boshqasi uchun yetarlicha yuqori darajada bo’lishi mumkin.
   
3. 
   Komponent ichidagi boglanish odatda komponentlar orasidagi boglanishdan kuchliroqdir. Bu holat komponentlar ichidagi "yuqori chastotali" o’zaro ta’sirlarni "past chastotali" dinamikadan ajratishga imkon beradi. Komponent ichidagi va komponentlararo o’zaro ta’sirning bu farqi tizim qismlari orasidagi funktsiyalarni ajratilishini aniqlaydi va har bir qismni alohida ajratib o’rganishga imkon beradi.
   
4. 
   Ierarxik tizimlar, odatda, har xil kombinatsiyalangan va uyushgan bir necha turdagi quyi tizimlardan iborat. Boshqacha aytganda, turli xil murakkab tizimlar bir xil tarkibiy qismlarni o’z ichiga oladi. Bu qismlar ham o’simlik, ham hayvonlarda uchraydigan hujayralar yoki katta tuzilmalar, masalan, qon tomir tizimlari kabi umumiy kichikroq komponentlardan foydalanishi mumkin.
   
5. 
   Ishlaydigan har qanday murakkab tizim ishlagan oddiy tizimning rivojlantirilishi natijasidir. Noldan ishlab chiqilgan murakkab tizim hech qachon ishlamaydi. Demak, murakkab tizimni tuzishni ishlaydigan oddiy tizimdan boshlash kerak. Tizimni ishlab chiqish jarayonida dastlab murakkab deb hisoblangan
   

ob’ektlar elementar bo’lib qoladi va ulardan murakkab tizimlar quriladi. Bundan tashqari, elementar ob’ektlarni bidaniga to’g’ri yaratish mumkin emas: tizimning haqiqiy xatti -harakatlari haqida ko’proq bilib olish uchun avval ularni o’rganish kerak va keyin ularni takomillashtirish kerak.