O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi

14-bob bo’yicha xulosalar

Dasturlardan ruxsatsiz foydalanishdan himoya qilish - dasturiy ta’minotdan noqonuniy foydalanishga qarshi kurashishga qaratilgan chora-tadbirlar tizimidir. Himoya qilish uchun tashkiliy, huquqiy, dasturiy va dasturiy va apparat vositalaridan foydalanish mumkin. Dasturiy ta’minotning himoyasini mahalliy tarmoqda tashkil qilish tarmoqni skanerlash bitta mahalliy tarmoq ichidagi ikkita

kompyuterda bitta ro’yxatga olish kaliti bilan ikkita dasturni bir vaqtning o’zida ishga tushirishni istisno qiladi. Hammamizga ma’lumki, foydalanuvchilar orasida dasturni halol sotib olib, o’z maqsadiga ko’ra ishlatadiganlar, u yoki bu tarzda dasturiy ta’minotni buzib, u bilan ishlayotgan yoki sotayotganlar ham bor. Pullik mahsulotlarni yaratadigan dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchilari o’z hayotlarining bir necha yillarini darhol buzilgan va bepul ishlatiladigan dasturga sarflashni xohlamaydilar.
Dasturiy ta’minotni litsenziyalash va himoya qilish uchun juda ko’p turli xil yechimlar mavjud. dasturiy ta’minotni buzish va nusxalashdan himoya qilishning turli xil variantlari mavjud. Ushbu variantlar xarajat, himoya darajasi va mutaxassislik bo’yicha farq qilishi mumkin. Dasturiy ta’minot tizimlarining hajmi va murakkabligi oshib borgani sari, dasturiy injiniring sohasida uchraydigan eng muhim talab bu - biz tizimga ishonishimiz mumkinligini ta’milash ekanligi oydinlashmoqda. Biz biror tizimga ishonishimiz uchun bu tizim talab qilingan ishga mos kelishi va bu ishni to’g’ri bajarishi kafolatlanmog’i lozim.
Axborot tizimlari shaxsiy hayotimiz hamda ishlarimizga chuqur kirib borgani sari tizim va dasturiy ta’minot nosozligi oqibatida kelib chiqadigan muammolar ham ortib bormoqda. Hozirda dasturiy ta’minot intensiv tizimlari hukumat, kompaniyalar va jismoniy shaxslar uchun juda ham zarur, shuning uchun keng qo’llanadigan dasturiy ta’minotlarga qo’yiladigan eng muhim talablardan biri bu ishonchlilik bo’ladi. Dasturiy ta’minot talab qilingan vaqtda javob berishi, vazifani to’g’ri bajarishi hamda autorizatsiyalanmagan ma’lumotlarni oshkor etilishi kabi ishning maqsadiga to’g’ri kelmaydigan ta’sirlardan yiroq bo’lishi kerak.
Ko’pgina tizimlar uchun xavfsizlik bu ishonchlilikning asosiy mezonidir. Harbiy tizimlar, elektron savdo uchun yaratilgan tizimlar hamda o’ta maxfiy ma’lumotlarga ishlov berish bilan shug’ullanuvchi tizimlar yuqori darajada xavfsizlik ta’minlangan holda loyihalashtirilishi zarur. Dasturiy ta’minot xavfsizligi ehtimolligini baholash va uni boshqarish, bu mahsulot yashash siklidan keyin ham davom etishi mumkin. Chunki vaqt o’tishi bilan yangi ehtimolli holatlar paydo bo’ladi va tizim ular bilan kurasha olishi uchun unga o’zgartirish kiritilishi mumkin.