O’zbekiston Respublikasi arxivlari Reja

Idoraviy arxivlar
O’zbekistonning hozirgi zamon arxiv tizimi idoraviy arxivlar, davlat 
arxivlari va shaxsiy arxivlardan iborat. O’zbeiston Respublikasida davlat 
hokimiyati va boshqaruv organlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar qoshida 
hujjatlarni vaqtincha saqlash, ulardan xizmat, ishlab chiqarish, ilmiy va boshqa 
maqsadlarda foydalanish maqsadida idoraviy arxivlar tashkil etilgan. Qonunda 
belgilanganidek, zarurat tug’ilganda idoraviy arxiv o’rniga birlashgan idoraviy 
yoki idoralararo arxivlar ham tuzilishi mumkin. Idoraviy arxivlarda hujjatlar 
vaqtincha saqlanadi. Belgilangan muddatdan so’ng idoraviy arxivlarning hujjatlari 
davlat arxiviga topshiriladi. Hujjatlarni idoraviy arxivlarda saqlash, ulardan 
foydalanish va o’z vaqtida davlat arxivlariga topshirish uchun mazkur idora yoki 
muassasa rahbarlari javobgardirlar. Idoraviy arxivlarning faoliyati, hujjatlarni 
idoraviy arxivlardan davlat arxivlariga o’tkazish tartibi “Arxivlar to’g’risida”gi 
Qonun va Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Bosh Arxiv boshqarmasi tasdiqlagan 
nizomlar asosida amalga oshiriladi. 
Idoraviy arxivlarda hujjatlar nizomlarda belgilangan muddat davomida 
saqlanadi. Bu muddatning qancha davom etishi u yoki bu muassasaning ish 
faoliyati xususiyatlari bilan bog’liqdir. Shahar, tuman va qishloqlar 
muassasalarning idoraviy arxivlarda hujjatlar 5 yil davomida saqlanadi. Viloyat 
muassasalari va tashkilotlari hujjatlari ularning arxivlarida 10 yil davomida 
saqlanishi mumkin. O’zbekiston Respublikasi oliy davlat va hokimiyat boshqaruv 
organlarining hujjatlari idoraviy arxivlarda 15 yil davomida saqlanadi. Tashqi 
ishlar vazirligi hujjatlari 30 yil davomida, fuqarolik holatlarini qayd etish (ZAGS) 
hujjatlari esa 75 yil davomida idoraviy arxivlarda saqlanishi nazarda tutilgan. 
Mavjud nizomlarga binoan shaxsiy tarkibga doir hujjatlar idoraviy arxivlarda 40 
yil davomida saqlanishi kerak
1
. 
Idoraviy arxivlar davlat arxivlarini yangi hujjatlar bilan to’ldirib boruvchi 
asosiy manbadir.
Respublikamizda o’tgan davrlarda shakllangan va o’z 
samaradorligini amalda isbotlagan arxiv tizimi asosan saqlanib qoldi. Bu urushdan 
keyin shakllanib, asosan davlat arxivlari, idoraviy arxivlar va shaxsiy arxivlarni o’z 
ichiga olgan tizimdir. Mustaqillik yillarida faqatgina sobiq partiya (KPSS) arxivlari 
qayta tuzildi. Toshkentdagi sobiq O’zkompartiya Markaziy Komiteti arxivi va 
viloyatlar partiya komitetlari arxivlari negizida Prezident Devoni arxivi va uning 
viloyatlardagi bo’limlari tashkil etildi. Mustaqillik yillarida respublika arxivlari 
faoliyatida chuqur sifat o’zgarishlari ro’y berdi. Eng avvalo 1999 15 aprelda 
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan qabul qilingan “Arxivlar 
to’g’risida”gi Qonunni eslab o’tish joizdir. Bu qonun arxivlar faoliyatining 
huquqiy negizidir. Mazkur qonunda Dalvat arxiv fondi, hujjatlariga bo’lgan 
mulkdorlik, hujjatlarni saqlash tartibi, davlat arxivlarini moliyalash, arxivlarni 
yangi hujjatlar bilan to’ldirish, hujjatlardan foydalanish kabi masalalar o’z 
yechimini topgan. Qonunda O’zbekiston Respublikasining hozirgi zamon arxiv 
tizimi o’z aksini topdi. 
1
X.A.Buriyeva, A YO.Nazarov, B.B.Abbasov 
–“
Arxivishinazariyasi va amaliyoti
”. T:. 2020.