O„zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo„mitasi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

 
 
 
 

---

 
21 
 
1.3.4. Vektorlar 
 
C++  dasturlash  muhitida  ma‟lumotlarni  massivdan  tashqari  sal 
boshqacharoq  usulda  saqlashning  yana  bir  turi  mavjud,  ya‟ni  vektorlar.  Vektor 
elementlari  ustida  massiv  elementlari  ustida  bajariladigan  amallarni  bajarish 
mumkin.  Ma‟lumotlarni  massivda  saqlashda  elementlar  soni  oldindan  ma‟lum 
bo„lishi  kerak.  Ayrim  paytlarda  massivga  nechta  element  kiritilishi  ma‟lum 
bo„lmaydi  va  o„shanda  dinamik  dasturlashdan  foydalanish  kerak  bo„ladi,  ya‟ni 
massivga  qo„shiladigan  elementga  xotira  ajratishga  to„g„ri  keladi.  Shunday 
hollarda 
vector
  klassidan  foydalanish  mumkin.  Vector  klassi  o„zgaruvchan 
uzunlikdagi massiv yaratishga yordam beradi. Vektor bu elementlari soni oldindan 
ma‟lum  bo„lmagan  bir  xil  toifadagi  elementlar  ketma-ketligidir.  Vektorning 
massivdan  farqi,  vector  uzunligi  oldindan  berilmaydi  va  u  dastur  bajarilishi 
mobaynida o„zgarib turadi. Vektor yaratish uchun  kutubxonasiga ulanish 
kerak,  ya‟ni  dastur  boshida 
#include
  qatori  bo„lishi  kerak  va  vektorni 
e‟lon  qilishning  2  ta  usuli  mavjud  –  vektor  uzunligini  ko„rsatib  va  bo„sh  vektor 
ko„rinishida. 
vector o‘zgaruvchi_nomi; 
 
Masalan,   
vector    test;   
bu  yerda 
int
  toifali, 
test 
nomli  bo„sh  vektor 
yaratildi.  Vektor  elementlariga  indeks  orqali  murojaat  qilib  bo„ladi,  lekin  bu 
ko„rinishda  vektor  yaratilganda  vektor  elementiga  indeks  bilan  murojaat  qilib 
qiymat berib bo„lmaydi, ya‟ni quyidagi dastur kodi noto„g„ri: 
vector vek; 
vek[0]=123; 
vek[1]=234; 
Bu holda vektorga element kiritish quyidagicha amalga oshiriladi: 
 
vek.push_back(7);//vector oxiriga yangi element 7 ni kiritish 
vek.push_front(17);//vector boshiga yangi element 17 ni kiritish 
 
vek.pop_back();//
 vektor oxirgi elementini o„chirish funksiyasi 
 

---

 
22 
vek.pop_front();//
 vektor 1-elementini o„chirish funksiyasi 
Misol: 
#include  
#include  
using namespace std; 
int main(){ 
vector< string > text; 
string word; 
     while(word!="0"){ 
     text.push_back( word ); 
     cin>>word; 
     } 
for(int i=0;i
system("pause"); 
} 
 
Vektor  yaratishning  2-usuli  xuddi  massivga  o„xshash  bo„lib,  unda  vektor  
uzunligi  oldindan  ko„rsatiladi  va  berilgan  uzunlikka  mos  barcha  elementlarga 
avtomatik  tarzda  0  qiymat  beriladi.  Vektor  elementlariga  murojaat  xuddi  massiv 
elementlariga  murojaat  kabi  indeks  orqali  amalga  oshiriladi  va  qiymat  berilishi 
mumkin.  
#include  
#include  
using namespace std; 
int main() 
{ 
 vector< int > ivec(5); 
 ivec[0]++; //bunda vektor 0-elementi qiymati bittaga oshirildi 
 ivec[1]=11; //vektor 1-elementiga 11 qiymati berildi 
 for(int i=0;i
 system("pause"); 

---

 
23 
 
} 
Natija:   1  11  0  0  0
  
Agar  bu  usulda  vektor  yaratiladigan  bo„lsa, 
push_back()
  va 
push_front()
 
funksiyalari vektor uzunligini oshiradi. Misol uchun: 
#include  
#include  
using namespace std; 
int main() 
{ 
  
vector< int > ivec(5); 
ivec[0]++; 
ivec[1]=11; 
ivec.push_back(123); 
for(int i=0;i
system("pause"); 
} 
Natija:  1  11  0  0  0  123 
Vektor ustida quyidagi funksiyalar orqali amal bajarish mumkin: 

 
test.at(i)
 - test[i] kabi vektor i-elementiga murojaat qilish; 

 
test.asign(n,m)
 – vektorga m qiymatli n ta element kiritish; 

 
test.front()
 – vektor ko„rsatkichini 1-elementga o„rnatish; 

 
test.back()
 -  vektor  ko„rsatkichini oxirgi elementga o„rnatish; 

 
test.size()
 – vektor elementlari sonini aniqlash; 

 
test.swap(test2)
  –  test  vektori  tarkibi  bilan  test2  vektori  tarkibini 
almashtirish  

 
test.empty()
 – vektor bo„shligini tekshirish; 
Vektorga oid misol ko„ramiz. Quyidagicha masala qo„yilgan bo„lsin: 
massivning juft qiymatli elementlaridan vektor hosil qiling. 
#include  
#include  

---

 
24 
using namespace std; 
int main(){ 
 vector< int > avec; 
 int n;cout<<"n=";cin>>n; 
 int a[n]; 
 for(int i=0;i>a[i]; 
         if(a[i]%2==0) avec.push_back(a[i]);}  
cout<<”avec=”; 
 for(int i=0;i
system("pause"); 
} 
Natija: n=5 
 
   1 2 3 4 5 
 
   avec= 2  4