|
b) Halqa topologiyalari
v) Yulduzsimon topologiya
1.3-rasm. Chiziqli, halqa, yulduzsimon va daraxtsimon topologiyalar.
Giperkub topologiyasi. Parallel protsessorlami birlashtirishda 1.4,v-rasmda ko'rsatilganidek giperkub
topologiyasi mashhurdir. Ikkita bog’ lamani bog lab turuvchi chiziq bir o lchovli giperkubni aniqlaydi. To’rtta
bog'lama bilan shakilantirilgan kvadrat - ikki o’lchovli giperkub, sakkiz bog'lamaligi esa uch olchovli giperkubdir.
Bu qatordan m - o'lchovli giperkubni olish algoritmi kelib chiqadi: (m-1) - o'lchovli giperkubdan boshlaymiz, uni
o'xshash nusxasini qilamiz, keyin boshlang'ich giperkubning va bir nomli bog’lama nusxaning har bir bog' larnasi
orasiga aloqa yo' llami qo’shib chiqamiz. m (N - 2m) ga teng bo'lgan o lchami giperkub quyidagi tavsifga ega:
Giperkub o lchamining 1 ga ko'payishi uning bog'lamalar sonining ikki marta oshishiga, bog'lamaiar tartibini va
tizim diametrining 1 ga ko payishiga olib keladi.
a) Panjarali topologiyalar
b) To’liq aloqali topologiya
v) Giperkub topologiyasi
1.4-rasm. Ozaro boglovchi topologiyalar.
Dinamik topologiyalar. Tarmoqning dinamik topologiyasida bog’lamalaming ulanishini elektron kalitlar
ta'minlaydi. Ularni o'matishni o zgartirish bilan tarmoq topologiyasini almashtirish mumkin. Bog'lama vazifasini
axborot alma- shish obyektlari o'ynaydigan topologiyalardan farqli ravishda, dinamik tar- moqlaming bog
lamalarida ulovchi elementlar joylashgan bo’ladi, xabarlar bilan almashinuvchi qurilmalar (terminallar) esa bu
tizimning kirish va chiqishiga ulanadi. Terminallar rolida protsessorlar yoki protsessorlar va xotira modullari bo'lishi
mumkin.
Shina arxitekturali tizimlar dinamik tizimlarning eng sodda va arzon ko'rinishidir. 1.5.a-rasmda ko'rsatilgan
bir shinali topologiyalarda hamma bog'lamalar 1 tartibga (d=l) ega va birgalikda ishlatiladigan bitta shinaga ulangan.
Har bir aniq vaqtda faqat bir jufit bog' lainalar xabar almashishi mumkin, ya'ni xabar almashinuv vaqtida shinani
ikkita bog'lamadan tuzilgan tarmoq sifatida qarash mumkin, bunda uning diametri 1 ga (D=l) teng bo'ladi.
Shuniningdek, (V) ko'rsatkich kengligi ham 1 ga teng, chunki topologiya bir vaqtning o'zida faqat bitta xabami uzata
oladi. Bir turdagi konfiguratsiya bog lamalar soni ko'p bo lmaganda, ya ni shina trafiki uning o'tkazish xususiyatiga
nisbatan kichik bo lsa foydali bo'ladi. Bir shinaii arxitekturadan ko proq bir necha bog'lamalami guruhga (klastyer)
birlashtirish uchun foydalaniladi, shundan keyin topologiyaning boshqa turlariga asoslanib, bunday klasterlardan
tarmoq shakllantiriladi.
Ko'p shinali topologiyan mustaqil shina borlfgini va bu shinalaming har biriga bog'iamalaming ulanishini
taxmin qiladi. Shu sababdan,n juft bog lamalar orasida bir vaqtning o'zida xabarlami jo’natishga yo'l beradi. Bunday
topologiya yuqori unumdorli hisoblash tizimlari uchun yaroqlidir. 0'tkazish xususiyati shinalar soniga proporsional o
sganda, tizim diametri oldingidek 1 ga tengdir. Har xil shinalar bilan almashinadigan boglamalar juftligidan kelib
chiqadigan to' qnashuvlaming oldini olish zaruriyati bor- ligidan ko'p shinali arxitekturani boshqarish bir shinaliga
qaraganda mu- rakkabroq. Bundan tashqari, bog lamaiar tartibining o sishi bilan ulaming texnik amalga oshirilishi
murakkabiashadi.
Matritsali kommutator asosidagi multiprotsessor tizimining kesishuv- chi ulanish topologiyasi bir pog’onali
dinamik tizimning klassik ko'ri- nishidir. Matritsali kommutator (1.5.b-rasm) min (n, m)ga teng bo'lgan n kirishli va
m chiqishli terminal bog'lamalami paralielizm pog'onasi bilan birlashtirish imkoniga ega bo lgan kommutatordir. Bu
topologiyaning asosiy afzalligi shundaki, har qanday yo'l faqat bitta kalitni saqlagani uchun bu tizim boshqa
topologiyalarga qaraganda xabarlami uzatishda eng kichik kechikishni ta minlaydi. Shunga qaramasdan, tizimdagi
kalitlar soni nxm ga teng bo lgani uchun bunday kommutator katta tizimlarda qo'Ilanilmaydi. Quyida kalitlar sonini
nisbatan karn talab qiladigan topoSogiyalar katta tizimlar uchun taklif qilinadi.
Zamonaviy matritsali kommutatorlar 256 tagacha qurilmani birlashti- rishi mumkin. Ba'zi bir ko'p ishlab
ehiqariladigan hisoblash tizimlarida ulashlami tashkil qiiish uchun topologiyadan foydalaniladi.
Dinamik topoiogiyali tmmlarning ulash elementlari.
Topologiyaning bu turi ko'p bosqichli topologiya bolgani uchun, bunday tizimlarning uiash bosqichlarida
qoTlaniladigan ulash elementlarining turini aniqlab olish kerak. Tizim bu alomatiga qarab ikki guruhga bolinadi:
- kesishuvchi kommutatsiya asosidagi tizimlar;
tayanch kommutatsiya elementlari asosidagi tizimlar.
Birinchi guruhdagi tarmoqlarda tayanch ulash elementi sifatidanxm kommutatorlari qo'llaniladi. Ikkinchi
guruhda ulash elementining vazifasini 2x2 toTiq kommutator bajaradi. Bunday kommutator potensial to'rt raziyadlik
ikkilik kodi bilan boshqariladi vajilanishning 16 ta variantini ta minlaydi, shundan 12 tasini foydali deb hisoblash
muinkin. Odatda, ainalda 2x2 kommutatoming ikki razryadli boshqarish kodi bilan aniqlanadigan faqat to’rtta
holatidan foydalaniladi (1.5,v-rasm). Bunday kommutator tayanch kommutatsiyalash elementi (TKE) deb ataladi.
TKEning birinchi ikkita holati asosiy boTib hisoblanadi: ularda kirish axboroti chiqishda to'g'ridan - to g ri yoki
kesishgan bo lib uzatiladi. Keyingi ikkita holati keng eshittirishli ish tartibi uchun moTjallangan, bunda xabar bitta
bog’lamadan bir vaqtning o'zida unga ulangan qolgan hamma bog’lamalarga uzatiiadi. Keng eshittirishli rejim
kamdan - kam ishlatiladi. Aniq holatga TKEni o chirib - yoqish uchun signallar boshqarish qurilmasi bilan
shakllantiriladi. TKEning nisbatan murakkab variantlarida bu signallar kirish xabarlarining tarkibida boTgan
belgilangan nuqtaning manzilidan kelib chiqib, elementni o'zining ichida shakllantiriladi.
Hisoblash tizimining qolgan topologiyalari nisbatan murakkab boTib, ularda aloqa almashishning
murakkab algoritmlaridan foydalaniladigan kommutatsiyalash elementlari qo'llaniladi. Bu topologiyalar — Banyan,
Omega, Delta.
a) Shina topotogiyasi
b) Matritsali kommutaior
v) Asosiy kommutatsiya qiluvchining holati
1.5-rasm. O’zaro bog'lovchi topologiyalar va kommutatsiya.
Do'stlaringiz bilan baham: |
