O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi

Hindiston.
Hindiston bugungi kunda jahon iqtisodiyotiga tobora 
chuqur kirib kelayotgan mamlakatlardan hisoblanadi. Hindiston iqtisodiy 
jihatdan tez o‗sayotgan davlat bo‗lib, bugungi kunda uning qator yirik 
tashkilot va kompaniyalar diqqatini tortayotganligi ham bejiz emas. 
Mustaqillikka yerishgach, bir necha yillar mobayinda Hindiston oziq-ovqat 
mahsulotlariga bo‗lgan ehtiyojini qondirishda xorijiy mamlakatlarga 
qaram edi. Mamlakatda ―yashil inqilob‖ yilida sarflangan xarajatlar tez 
orada o‗zini oqlay boshladi hamda 1993 yilga kelib g‗alla mahsulotlari 
sezilarli darajada o‗sib, 200 mln. tonnani tashkil etdi.

---

277 
Pirovardida Hindiston amalda g‗alla mahsulotlari importidan xalos 
bo‗ldi. So‗nggi 35 yil ichida esa, asosan sug‗oriladigan yerlar miqdorining 
oshishi tufayli Hindiston oziq-ovqat sanoati muntazam ravishda rivojlanib, 
hozirda nafaqat o‗z-o‗zini ta‘minlash, balki qishloq xo‗jaligi mahsulotlari 
eksporti bilan ham shug‗ullanmoqda. Hindiston juda katta g‗alla zahirasiga 
(taxminan 45 million tonna atrofida) ega bo‗lib, jahonning yirik g‗alla 
ekportchisi hisoblanadi. Hindiston, shuningdek, dunyoning eng ulkan choy 
ishlab chiqaruvchisi sifatida har yili 470 million tonna atrofida choy ishlab 
chiqarib, uning 200 million tonnadan ziyodini eksport qiladi. Hindiston yana 
dunyo bozorida ziravorlar eksporti bo‗yicha yetakchi o‗rinda turadi. 
Chunonchi, jahon bozorining 30% ziravori aynan Hindistonda ishlab chiqiladi 
(yiliga 120 ming tonnaga to‗g‗ri keladi).
Garchi, Hindistonda qishloq xo‗jaligi sohasi juda uzoq vaqt 
mamlakat iqtisodiyotining tayanchini tashkil etib kelgan bo‗lsada, so‗nggi 
yillarda iqtisodiyotning sanoatlashuvi natijasida uning YAIM tizimidagi 
ulushi (20%ni tashkil etmoqda) qisqardi. Shunday bo‗lsada, aholining 
50%dan ortig‗i aynan qishloq xo‗jaligi sohasida bandligi hamda mamlakat 
aholisining deyarli 60%i qishloq joylarida istiqomat qilishi ushbu sohani 
Hindiston uchun naqadar muhim ekanligidan dalolat beradi. Biroq, 
Hindistonda qishloq xo‗jaligida mexanizatsiya va mineral o‗g‗itlardan 
yetarlicha foydalanilmaydi. Ko‗plab qishloqlarda haligacha tabiiy va 
yarimtabiiy mehnatdan keng foydalaniladi. Yer mulkdorlari qo‗lida butun 
yer fondining yarmidan ko‗prog‗i to‗plangan. Hindistonda qishloq 
xo‗jaligining asosiy tarmog‗i ziroatkorlik bo‗lib, haydaladigan yerlar 140 
mln. gektarni tashkil etadi (yangi o‗zlashtirish uchun yer resurslari deyarli 
qolmagan). Dehqonchilik uchun mo‗ljallangan yerlarning asosiy qismi 
sug‗oriladigan (60%i). Hindiston ziroatkorligi asosan, guruch va 
makkajo‗xori yetishtirishga mo‗ljallangan. Hindistonda ikkita qishloq 
xo‗jaligi mavsumi bor: yozgi, ushbu mavsumda guruch, paxta, kanop (jut) 
va qishki, unda bug‗doy va arpa yetishtiriladi. Shuningdek, kartoshka va 
dukkakli o‗simliklar yetishtirish keng tarqalgan. Asosiy ziroatkorlik g‗o‗za 
(Dekon yassi tog‗ligi), kanop (G‗arbiy Bengal shtati), choy (mamlakatning 
shimoliy-sharqiy va janubiy hududlari), shakarqamish (maydoni bo‗yicha 
dunyoda birinchi o‗rin), kauchukli o‗simliklar, tamaki, yer yong‗oq va raps 
yetishtirishga yo‗naltirilgan. Shuningdek, kokos, banan, ananas, mango 
kabi tropik mevalar ham o‗stiriladi.

---

278