O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

3) aybi bo‘lmagan hech bir shaxs javobgarlikka tortilmasligi va hukm qilinmasligi uchun aybdorlarni fosh etishni ta’minlash – ya’ni, jinoyatni sodir etishda haqiqatdan aybdor bo‘lgan barcha shaxslarni, shu jumladan, jinoyatning barcha ishtirokchilarini va unga daxldor shaxslarni aniqlashga qaratilgan. Jinoyat sodir etgan shaxslarni fosh etish va jinoiy javobgarlikka tortish jinoiy ta’qibni amalga oshiruvchi organlar (surishtiruv organi, tergov, prokuratura)ning aybni isbot qilish maqsadida ishni qonuniy, asoslangan va adolatli hal qilish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan holatlar to‘g‘risidagi haqiqatni aniqlash maqsadida dalillarni to‘plash, tekshirish va baholash bo‘yicha ham vazifasi, ham majburiyatidir.
4) qonunning to‘g‘ri tatbiq etilishini ta‘minlash – jinoyat-protsessual qonun hujjatlarining sud-tergov organlari faoliyatiga to‘g‘ri – qonunga mos, mazmunini buzmagan, biryoqlama yondashuvlarsiz, belgilangan protsessual tartibda qo‘llanilishini anglatadi. Qonunni to‘g‘ri tatbiq etish, jumladan, qonunbuzarlik hamda qonunga rioyaqilmaslik hollarini aniqlash, har qanday qonunbuzarning javobgarlikka tortilishi muqarrarligini ta’minlashga qaratilgan.

1.6. Jinoyat-protsessual huquqi normalari

Jinoyat-protsessual normalarining belgilari quyidagilardan iborat:

1) davlat tomonidan o‘rnatilgan, ya’ni davlatning qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiruvchi oliy vakillik organi tomonidan tegishli normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan;
2) jinoyat-protsessual huquq va majburiyatlar subyektlarining umumiy xulq-atvor qoidalari bo‘lib, muntazam ravishda takrorlanadigan muayyan harakatlarni ko‘zda tutadi;
3) jinoyat protsessi ishtirokchilari uchun majburiy hisoblanadi; norma o‘zining umummajburiy ta’siri orqali protsessning barcha ishtirokchilarini emas, balki u bevosita taalluqli bo‘lgan ishtirokchilarni qamrab oladi;
4) normalar davlat majburlov kuchi orqali ta’minlanadi;
5) jinoyat-protsessual qonun hujjatlari vazifalarini samarali tarzda amalga oshirish maqsadini ko‘zlaydi v.b.