O’zbekiston respubilkasi oliy va o’rta maxsur ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti axborot texnologiyalari fakulteti informatika o`qitish metodikasi yo’nalishi 3-kurs 306-guruh talabasi ning ma`lumotlar bazasi fanidan amaliy ishlari

Taqsimlangan MB (DDB – Distributed DataBase) – bu taqsimlangan kompyuter tarmog‘ida mantiqan o‘zaro bog‘langan ma’lumotlar bazalari majmuasidir. Taqsimlangan MBBT, taqsimlangan ma’lumotlar bazalarini shunday boshqarish imkonini beradigan programma tizimi kabi aniqlanadi, undagi ma’lumotlar bazalarining taqsimlanganligi foydalanuvchilar uchun shaffof hisoblanadi. Bu arxitekturada ikkita farqlanuvchi xususiyatlarni ko‘rish mumkin. Ulardan biri shundan iboratki, tizim so‘rovlarni qabul qiluvchi tugunlar (query site) to‘plamidan (balki bo‘sh bo‘lgan) va bo‘sh bo‘lmagan ma’lumotlarning tugunlari (data site) to‘plamidan iborat. Ma’lumotlarning tugunlari ma’lumotlarni saqlash uchun vositalarga ega, so‘rovlarni qabul qiluvchi tugunlarda esa bunday vositalar yo‘q. So‘rovlarni qabul qilish tugunlarida faqatgina ma’lumotlar tugunlarida saqlanuvchi ma’lumotlarga kirish uchun foydalanuvchi aloqasini bajarilishini ta’minlovchi programma bajariladi.
Ikkinchi xususiyat esa shundan iboratki, bunda tugunlar mantiqan mustaqil kompyuterlar deb tasavvur qilinadi. Demak, bunday tugunlarda shaxsiy asosiy va tashqi xotira mavjud bo‘lib, shaxsiy operatsion tizim (OT) (hamma tugunlarda bo‘lishi yoki umuman bo‘lmasligi mumkin) o‘rnatilgan va ilovalarni yaratish imkoni yaratilgan bo‘ladi. Tugunlar multiprotsessor konfiguratsiyasiga emas, balki kompyuter tarmog‘i orqali bog‘langan bo‘ladi. BB ma’lumotlar bo‘laklari va replikatsiyalar (o‘ziga o‘xshash tuzilishlar) asosida fizik ravishda ma’lumotlarning tugunlariga taqsimlanadi. Relatsion ma’lumotlarning chizmalari mavjud bo‘lganda, har bir munosabat gorizontal va vertikal qismlarga bo‘linadi.
Gorizontal ajratish, tanlash amali yordamida bo‘laklarga ajratish predikati
qoidasiga amal qilgan holda, munosabatning har bir kortejini birorta tugunga jo‘natish orqali amalga oshiriladi. Masalan, Talabalar o‘quv loyihasidagi RO‘YHAT munosabatini har bir fakultet uchun alohida gorizontal ajratish mumkin.
Vertikal ajratishda munosabatni nusxalash amali yordamida bo‘laklarga
ajratiladi. Masalan, RO‘YHAT munosabatini bir qismi Zn, Familiya, Ism, O_Ism, Pasp_S, Pasp_N ikkinchi qismi esa K_Sana, Fak_N, Yon_N, Kurs, Guruh maydanlariga ega bo‘lishi mumkin. Ma’lumotlarni bo‘laklash natijasida ma’lumotlar eng ko‘p ishlatiladigan joyda guruhlanadi va bu qayta yo‘naltirishdagi xarajatlarni kamaytiradi va foydalanuvchi so‘rovlarida qatnashuvchi munosabatlarning o‘lchamini ham kichraytiradi.
AMALIY ISH № 12

Mavzu. SQL serverda ma’lumotlar bazalarini yaratish