|
UKITISh METODLARINI TANLASh.
Ta'lim jarayoning talab darajasida utkazishning navbatdagi talablaridan biri
– ukitishning samarali metodlarini tanlab olish bilan boglikdir.
Ma'lumki ukitish metodlari xakida adabiyotlar maxsus bir karashlar
majmuasi bulmay bu masala turli mualliflar tomonidai turlicha talkin kilinadi.
Umumiy xolda metod maksadga eriiiii yulidagi karakatlar majmuasiii bildiradi.
Shunga kura ukitish metodi deb, ukituvchining ukuv materiallarini ukuvchilarga
urgatishdagi ukuvchilarni esa ukuv materialini urganishlardagi xarakat faoliyati
kurinishlariga aytiladi. (Verzilin, Karsunskaya) xozirgi zamon biologiya ta'limida
mavjud bulgan ukitish metodlari xakida adabiyotlarda (Ziverv – Brunaviy, Verzilin
va Karsunskaya 1983) xilma – xil fikrlar mavjud. Ye.P.Burnaviy odam va uning
salomatlik fanining ukitishda 10 dan ortik metodlar birligi xakida yozsa,
N.M.Verzilin va Karsunskayalar asosan 3 xil metodlar borligini kursatadilar.
1Biologiya ukitishda didakgika tomonidai ishlanib barcha fanlarni ukitishda
foydalaniladigan ogzaki kurgazmali metodlardan foydalanib kelinayotgan bulinsa
shu bilan birga mazkur fanning uziga xos maxsus ukitish metodlari xam bor. Bu
metodlar barcha biologik yunalishdagi ilmiy tadkikot ishlarini olib borishda
foydalaniladigan metodlar bulib, bunga biologik adabiyotlarni urganish ularni
aniklash kursatishi zksazriment kabilarni kursatish mumkin.
Biologik urganishda mavjud bulgan metodlar nixoyatda xilma – xil bulmishini
munosabat bilan bu metodlardan darslarni utkazishda doimo xam tugri foydalana
olmaslik xollari uchraydi. Kupincha ukitish metodlaridan foydalanishda
ukituvchilar uz moxiyatiga amal kilishadi. Ukiguvchilar orasida
utkazilgan surov natijalari taxlil etilar ekan, ukitish metodlarini kanday
talablar buyicha tanlaysiz, savoli buyicha 57 % ga yakin ukituvchilar juyali javob
bera olmagani aniklandi.
Odatda biologiya ukitish metodlarini tanlashda eng asosiy omil dars
xisoblanadi. Shunga kura dars mavzusi usimlik va xayvonlarning tuzilish
funktsiyasi, xususiyatlarini urganishga boglik bulsa, amaliy metod organizmlarda
utadigan xayotiy jarayonlar kurgazmali ekalogik mavzular ogzaki metodlarni
kullanishi bilan utkazilmogi lozim.
Birok, metod tanlashda doimo urganiladigan dars mavzusi asosiy mezon
buladi, deyishlik tugri bulavermaydi. Ba'zi xollarda ayni mavzular u yoki bu
metodlar uygunligida utkazilishi xam mumkin. Umum tashki ma'lum bir davrni
kullanishida foydalanilgan metod bilan turli ukituvchilar xam ega bulishlari xam
kuzatiladi. birok tugri bulavermaydi, ba'zi xollarda ayni mavzular u yoki bu
mavzular
uygunligida utkazilishi xam mumkin. Binobarin ukitish metodlari tanlashda
fakatgina dars mavzusinigina emas balki ukuv materiallarining murakkablik
darajasi uning urganishning mantikiy yunalishi vakt imkoniyatlarini xam xisobga
olish lozim. Yukoridagi talablarni xisobga olgan xolda . metod tanlaganda u
kutilgan natijalarni berish mumkin. Kuyida dars mavzusi va boshka fanlarni
xisobga olgan xolda ukitish metodlari tanlashni aniklagich jadvalida tuxtalamiz.
Bu muammoni ya'ni ukitish metodlari tanlashni aniklagich jadvali xakida
ma'lumotlar beriladi.
Jadvalga kura ukituvchilar uz darslari uchun metod tanlasalar yaxshi
natijalar berish kutiladi. Biologiya ta'limidd yetakchi metodlar tanlash jadvali.
1. (8) darsning asosiy vazifasi ukituvchilarni ma'lum xajmda bilimlarini
shakillantirish.
2. (7) ukuv materiali ancha sodda tasviriy xarakterga ega.
....... ogzaki kurgazmallil metod.
3. (b) ukuv materialini urganish uchun vakt yetarli.
4. (5) ukuv materiali ukuvchilarga birmuncha tanish.
5. (4) ukuv materiali ukuvchilarga yaxshi tanish emas. ukuvchilarni kitob va
tarkatma materillari bilan mustakil ishlari.
6. (3) ukuv materialini urganish uchun vakt ancha yetarli
7. (2) urganiladigan ukuv materiali urtacha yoki murakkab turli
boglanishlarni talab etadi.
8. (17) ukuv materiali urtacha murakkab ..... ishlanish, metod
9. (10) biologik strukturalar urganiladi...... kuzatish.
10. (9) boshkacha materiallar urganiladi.
11.(12) biologik strukturalarini funktsiyalari urganiladi, tajribalar,
namoyishlar.
12. (11) biologik sistemalarning tarakkiyoti ularni yashash muxiti bilan
alokalari urganiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
