O'zbekiston Resbublikasi oliy va o'rta maxsus talim vazirligi Qoraqalpog'iston Respublikasi oliy va o'rta maxsus talim vazirligi

O'zbekiston Resbublikasi oliy va o'rta maxsus talim vazirligi

Qoraqalpog'iston Respublikasi oliy va o'rta maxsus talim vazirligi

Berdoq nomidagi Qoraqalpoq Davlat Universeteti

"Jismoniy madaniyat" fakultetining 2-bosqich talabasi

Baxtiyorov Nodirbek Xursantovichning
" Basketbol o’yini bo’yicha musobaqalar o’tkazish usullari " mavzusidagi

KURS ISHI

Topshirgan: N.Baxtiyarov
Qabul qilgan: R. Bekmuratov


Nukus-2022


Mavzu: Basketbol o’yini bo’yicha musobaqalar o’tkazish usullari
Reja
I.Kirish
II.Asosiy qism
1. Musobaqalarning turlari.
2. Sport musobaqalari tizimi
3. Musobaqalarni tayyorlash, uning nizomi hamda sistemasi
4. Chiqib ketish tizimi bo‘yicha musobaqalar o‘tkazish
5. Musobaqa nizomi
III.Xulosa


KIRISH
Sport musobaqalari sportchilaming malakalarini oshirishda katta ahamiyatga ega. Ular jismoniy, texnik, taktik, ruhiy, fanksional tayyorgarliklami aniqlashga va takomillashtirishga yordam beradi hamda qilinayotgan mehnatni natijasini ko‘rsatadi. To‘g‘ri va yaxshi tashkil qilingan musobaqalar katta tarbiyaviy ahamiyatga ega, chunki musobaqalar faqat jismoniy sifatlaigagina (kuchlilik, chidamlilik, tezkorlik va egiluvchanlik) emas, balki ruhiy-psixologik sifatlarga ham katta ta’sir ko'rsatadi. Musobaqa davrida sportchilaming tashkilotchilik, o'zini tuta bilishlik, jamoa maqsadini o‘z maqsadidan yuqori qo‘ya olishlik kabi yana bir qancha sifatlari ham takomillashadi. Musobaqalarda qatnashuvchilar awalombor, tajriba almashadilar, trenerlar esa yangi trenirovka usullarini sinovdan o'tkazish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Shuningdek, sport musobaqalari sport turlarini targ‘ib qilishning eng yaxshi va hammaböp shakllaridan hisoblatladi. Mamlakatimizda musobaqalar o‘tkazilishi tufayligina sport o‘yinlaridan basketbol, basketbol, fútbol, gandbol, tennis va boshqalar ommaviylashdi. Demak, musobaqasiz sportning bo'lishi mumkin emas.
Musobaqalarning turlari Musobaqalar qo‘yilgan vazifalargagina qarab: birinchiliklar yoki chempionatlar, kubok musobaqalari, qisqartirilgan, baravarlashtirilgan, klassifikasiya va saralash musobaqalari, match va o‘rtoqlik uchrashuvlar kabi turlarga bo‘linadi. Birinchiliklar yoki chempionatlar eng katta musobaqalardan bo‘lib, ularda kollektiv, tuman, shahar, respublika chempioni degan faxriy unvon beriladi. Ular yilda bir marta o‘tkaziladi. Birinchilik g'oliblari oltin, kumush va bronza medallari bilan mukofotlanadilar. 210 Kubok musobaqalari “yutkazgan chiqib ketish” prinsipida o‘tkaziladi. Bu musobaqalar ko‘p vaqt talab qilmaydi va ko‘p qatnashuvchilarni jalb qilish imkonini beradi. Qatnashuvchilaming tayyorgarligi har xil bo‘lganligi uchun kuchliroq jamoalaming uchrashuvlarini oxirgi bosqichlarga mo‘ljallash kerak. Qisqartirilgan musobaqalar (blis tumirlar)da ko‘p jamoalar qatnashganlari holda bir kunda o‘tkaziladi. Buning uchun o‘yin vaqti 30 minutgacha qisqartiriladi. Bunday musobaqalar mavsumning ochilishiga yoki bayramlarga bag‘ishlab o‘tkaziladi. Baravarlashtirilgan musobaqalar tayyorgarligi har xil bo‘lgan jamoalar orasida o‘tkaziladi. Jamoalaming qiziqishini saqlab qolish uchun kuchsizrok jamoaga oldindan yoki uchrashuv tamom boigandan so‘ng qo‘shimcha ochkolar beriladi. Klassifíkasiya musobaqalari jamoalaming (o‘yinchilaming) tayyorgarligini aniqlash, sport klassifikasiyasining razryad talab - larini bajarish maqsadida o‘tkaziladi. Saralash musobaqalari tayyorgarligi eng yaxshi jamoalami (o'yinchilami) aniqlab, keyingi yirik musobaqalarda qatnashtirish uchun o‘tkaziladi. Match uchrashuvlari musobaqalar kalendarida ko‘zda tutilgan va an’anaviy hisoblanadi. Uchrashuvlarda ikki va undan ortiq jamoalar qatnashishi mumkin. Musobaqalaming bunday turlari alohida shaharlar, viloyatlar hamda chet davlatlar orasida do‘stlik munosabatlarining rivojlanishiga yordam beradi. 0 ‘rtoqlik uchrashuvlari bo'lajak musobaqalarga va sport trenirovkasining ba’zi bir bo‘limlari bo‘yicha tayyorgarlikni aniqlash maqsadida ayrim jamoalar o‘rtasida o‘tkaziladi.
Dastlab, basketbol o'yini qoidalari Jeyms Neysmit tomonidan ishlab chiqilgan va 13 balldan iborat edi. Birinchidan xalqaro qoidalar o'yinlar (FIBA qoidalari) 1932 yilda FIBAning birinchi kongressida qabul qilingan, oxirgi o'zgarishlar 2004 yilda joriy etilgan. Qoidalar 2004 yildan beri o'zgarmadi.
Basketbolni har biri o'n ikki kishidan iborat ikkita jamoa o'ynaydi, har bir jamoadan bir vaqtning o'zida beshta o'yinchi maydonga chiqadi. Har bir jamoaning maqsadi to'pni raqib savatchasiga kiritish va boshqa jamoaning to'pni egallab olishiga va uni o'z jamoasi savatiga qo'yishiga yo'l qo'ymaslikdir. O'yin har birida 10 daqiqalik sof vaqtning to'rt choragi davom etadi (NBAda 12 daqiqadan chorak o'ynaladi).
To'p faqat qo'llar bilan o'ynaladi. Qilmang: To‘pni yerga urmasdan, ataylab tepmasdan, oyoqning biron bir qismi bilan to‘sib qo‘ymasdan yoki mushtlamasdan yuguring. To'pga tasodifiy teginish yoki oyoq bilan teginish qoidalarni buzish hisoblanmaydi.

Basketbolda gol urgan jamoa g'olib hisoblanadi katta miqdor o'yin vaqti oxirida ochko. Agar o'yinning asosiy vaqti tugaganidan keyin hisob teng bo'lsa, qo'shimcha vaqt (besh daqiqa qo'shimcha vaqt), agar uning oxirida hisob teng bo'lsa, ikkinchi, uchinchi va hokazolar tayinlanadi. o'yin g'olibi aniqlandi.
Musobaqa - bu o‘quv-trenirovka jarayonining tarkibiy qismidir. Trenirovka jarayonida odatda, sportchining yuqori sport natijalariga erishishiga yordam beradigan xamma sifatlarni yuksak darajada namoyon kilish uchun sharoitlar yaratish imkoniyati yo‘q.
Musobaqalarda xar bir sportchi uz rakibini engishga intiladi va bu intilish sportchidan butun kuchni safarbar etishni talab kiladi. Bu nafakat insonning funksional imkoniyatlarini namoyon kilishga imkon beradi, balki ularni shakllantirish vositasi bo‘lib xizmat kiladi.
Musobaqalar quyidagi vazifalarni xal etishga yordam beradi:
- sport jamoasida o‘kuv-trenirovka ishi axvolini aniklash;
- kurashchilar tayyorgarligi darajasini aniklash;
- u yoki bu tayyorgarlik boskichida o‘quv-trenirovka ishiga yakun yasash;
- kurashni tarјib qilishga va shugullanuvchilar sonini oshirishga yordam berish. Sport musobaqalari sportchilarning malakalarini oshirishda katta ahamiyatga ega. Ular jismoniy, texnik, taktik, ruhiy, funksional tayyorgarliklarni aniqlashga va takomillashtirishga yordam beradi hamda qilinayotgan mehnatni natijasini ko‘rsatadi.
To‘g‘ri va yaxshi tashkil qilingan musobaqalar katta tarbiyaviy ahamiyatga ega, chunki musobaqalar faqat jismoniy sifatlargagina (kuchlilik, chidamlilik, tezkorlik va egiluvchanlik) emas, balki ruhiy-psixologik sifatlarga ham katta ta’sir ko‘rsatadi. Musobaqa davrida sportchilarning tashkilotchilik, o‘zini tuta bilishlik, jamoa maqsadini o‘z maqsadidan yuqori qo‘ya olishlik kabi yana bir qancha sifatlari ham takomillashadi.
Musobaqalarda qatnashuvchilar avvalombor, tajriba almashadilar, trenerlar esa yangi trenirovka usullarini sinovdan o‘tkazish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. SHuningdek, sport musobaqalari sport turlarini targ‘ib qilishning eng yaxshi va hammabop shakllaridan hisoblanadi.
Mamlakatimizda musobaqalar o‘tkazilishi tufayligina sport o‘yinlaridan basketbol, voleybol, futbol, gandbol, tennis va boshqalar ommaviylashdi. Demak, musobaqasiz sportning bo‘lishi mumkin emas.