O‘zbekiston rerspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi qarshi davlat universiteti

ulg’ayishga  chorlaydigan,  odamning  ichki  dunyosi,  irodasini  baquvvat, 

iymon-e’tiqodini  butun  qiladigan,  vijdonini  uyg’otadigan  beqiyos  kuch, 

uning barcha qarashlarining mezonidir”

2

. 

O’tgan  davrda  ma’naviyatga  bag’ishlangan  ko’plab  monografiyalar, 

risolalar,  maqolalar  chop  etildi.  Ma’naviyat  va  milliy  g’oyaga  oid  predmetlar 

ta’lim  tizimining  barcha  bo’g’inlariga  kiritildi.  Ma’naviyat  masalasini 

o’rganishga,  tahlil  qilishga  uning  inson  va  jamiyat  hayotidagi  o’rnini  hamda 

boshqa o’quv predmetlari bilan aloqalarini yoritishga qaratilgan turli mualliflar 

tomonidan  yozilgan  risola  va  maqolalar,  o’quv  qo’llanmalari  va  darsliklarda 

ba’zi bir chalkash, o’zaro bir-biriga mos kelmaydigan fikrlar ko’zga tashlanadi. 

Yuqoridagilarga asoslangan holda, ushbu tadqiqot mavzusining dolzarbligi 

quyidagi jihat va holatlardan kelib chiqadi: 

Birinchidan,  “Ma’naviyat”  tushunchasining  kelib  chiqishi  va  shakllanish 

tarixi  hali  to’liq  tarzda  o’rganilmagan.  Turli  tadqiqotchilar  tomonidan  taklif 

qilinayotgan turlicha yondashuvlar biri ikkinchisini inkor etib, o’zaro bir-biriga 

mos  kelmaydigan  fikrlar  mavjudligi  fanda  ba’zi  bir  chalkashliklar  yuzaga 

chiqishiga sabab bo’lmoqda; 

Ikkinchidan,  yuqorida  ta’kidlanganidek,  mustaqillikka  erishganimizdan 

so’ng  jamiyat  ma’naviy  hayotini  o’rganishga  keng  yo’l  ochib  berildi  va 

imkoniyatlar  yaratildi.  Ta’limning  barcha  bosqichlarida  ma’naviyat  va  milliy 

g’oyani  o’rganishga  bag’ishlangan  alohida  predmetlar  kiritildi.  Har  bir  o’quv 

predmeti alohida fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi uchun vaqt va tinimsiz 

izlanishlar  talab  etadi.  Ma’naviyatshunoslik  yangi,  endilikda  o’rganilib 

                                                           

2

 Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T.: “Ma’naviyat” nashriyoti, 2008. 19-b. 

---

5 

 

kelinayotgan  soha  bo’lganligi  bois  ma’naviyatni  o’rganishning  metodologiyasi 

to’liq va mukammal tarzda tizimlashtirilmagan; 

Uchinchidan, 

yuqoridagi  sabablarga  ko’ra,  ma’naviyatshunoslik 

doirasidagi  fanlarning  o’quv  rejalari,  dasturlari  va  darsliklarida  ba’zi  bir 

ziddiyatlarlar ko’zga tashlanadi.  

To’rtinchidan,  uzlksiz  ta’lim  tizimida  ma’naviyatga  oid  fanlar 

(predmetlar)aro  bog’liqlikda  bir  muncha  zaiflik  mavjudligi  ham  kuzatiladi. 

O’quv  dasturlari,  darsliklar  va  qo’llanmalar  doimiy  ravishda  takomillashtirilib, 

kamchiliklari tuzatilib, predmetlararo bog’liqligi kuchaytirib borilishi kerak.  

Beshinchidan,  davlatimiz  taraqqiyoti  va  kelajagi,  barkamol  avlodni 

tarbiyalash,  turli  ma’naviy-mafkuraviy  tahdidlardan  yoshlarni  himoya  qilish 

ma’naviy  yuksalishimizga,  ayniqsa  kelajak  avlod  dunyoqarashiga,  uning 

ijtimoiy  mo’ljallariga,  qadriyat  tizimiga    bog’liq.  Bu  esa  ma’naviyatni  alohida 

har  tomonlama  chuqur  o’rganishni,  uning  yuksalish  qonuniyatini  yaxshi  bilib 

olib, amaliyotda, tarbiyaviy ishlarda qo’llashni taqozo etadi.