O’zbekiston rechpublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vaziriligi

v) 
Meditsina entomologiyasi- odamlar organizimida parazitlik qiladigan va zarar 
etkazuvchi hasharotlarni o‘rganadi. 
g) 
Veterenariya entomologiyasi- qishloq xo‘jaligi hayvonlarida parazitlik qiluvchi va zarar 
etkazuvchi hasharotlarni o‘rganadi. 
Hasharotlarning tabiat va inson uchun ahamiyati juda katta.
1. Hasharotlar mahsulotlaridan oziq-ovqat, kiyim-kechak sifatida foydalaniladi. Masalan, 
asalari, tut ipak qurti mahsulotlari va hak. 
2. Hasharotlar o‘simliklarni chetdan changlantiradi.
3. Hasharotlar tabiatning sanitarlari hisoblanadi. Jumladan, biror hayvon o‘lsa hasharotlar 
tezda kelib u bilan oziqlanadi va o‘limtikni yo‘q qiladi.
4. Hasharotlar dekorativ, ya’ni chiroyli hayvonlar ham hisoblanadi. 
Hasharotlarning tabiat va inson uchun zararli tomonlari ham bor:

---

8 
1. Ko‘plab hasharotlar parazit bo‘lib, odam, hayvon va o‘simlik organizmiga juda katta 
zarar etkazadi. 
2. Ko‘plab hasharotlar zararkunanda hisoblanadi. Jumladan, chigirtkalar o‘simlikning 
hamma organlari bilan oziqlanib ularni nobud qiladi. 
3. Ba’zi hasharotlar xar hil kasallik qo‘zg‘atuvchi mikroorganizmlarni odam, hayvon, 
o‘simlik organizmiga o‘tishida vositachi hisoblanadi. Masalan, bezgak chivini bezgakni odam 
organizmiga o‘tkazadi. Uy chivini askarida tuxumini idish-tovoqqa, undan odam organizmiga 
o‘tishida vositachi hisoblanadi. 
ENTOMOLOGIYA FANINING TARIXI:
Hasharotlarga qiziqish qadim zamonlardan boshlangan. Ular dastlab oziqa mahsuloti 
sifatida qaralgan bo‘lsa, keyinchalik chorvachilik, dehqonchilik yo‘lga qo‘yilgach, zararkunandalar 
sifatida o‘rganila boshlandi. SHunda ular orasida foydali hasharotlar ham borligi aniq bo‘ldi. 
Natijada ipakchilik, asalarichilik, biometod kabi entomologiyaning shohobchalari paydo bo‘ldi. 
Hasharotlarni ilmiy asosda o‘rganish XVII asrdan boshlandi. Italiyalik olim Marchello 
Malpigi (1628-1694) hasharotlarni ayruv organlarini o‘rgandi va ular hozir «Malpigi naylari» deb 
ataladi.
Golland olimi YA. Svammedam (1637-1680) hasharotlarning anatomik tuzilishini o‘rgandi 
va taraqqiyoti metamorfoz yo‘li bilan borishini aniqladi. 
Shvetsariyalik tabiatshunos