|
Sh. Bonne
1765 yilda hasharotlarda partenogenez hodisasini
aniqladi.
K. Linney
(1707-1778) «Tabiat sistemasi» asarida hasharotlarni alohida sinf sifatida
ajratadi.
R.A.Reomyur
(1683-1757) hasharotlarning morfologiyasi va biologiyasini o‘rganishga
katta hissa qo‘shdi.
Rus olimi
P.S. Pallas
(1741-1811) hasharotlar faunasini o‘rganishga katta hissa qo‘shdi.
1832 yilda Fransiyada, 1833 yilda Angliyada entomologlar jamiyatlari tuzildi.
1859 yilda Rossiyada entomologlar jamiyati tuziladi va uning birinchi prezidenti akademik
K.M. Ber
edi.
Avstraliyalik A. Gadlirshyam (1865-1935), A.V. Martinov (1878-1938) va B.N.
Shvanich (1889-1957) hasharotlar sinfi klassifikatsiyasining asoschilari hisoblanadi.
Rossiyada entomologiyani fan sifatida rivojlanishda G.Y.Fisher-Valdgeymning (1771-
1853) «Entomografii Rossiyskoy imperii», professor E.K. Brantning (1839-1891) «Hasharotlarning
nerv sistemasi», F.P. Keppenning (1833-1908) 3 tomlik «Zararkunanda hasharotlar» kitoblari, A.O.
Kovalevskiy (1840-1901), I.I. Mechnikovlarning (1843-1916) asarlari katta ahamiyatga ega bo‘ldi.
Rossiyada 1894 yilda «Entomologiya byurosi» tashkil etildi va uni I.A. Porchinskiy (1848-
1916) boshqardi.
N.A. Kolodkovskiy (1858-1921) «Nazariy va amaliy entomologiya kursi» asarini yozdi.
N.V. Kurdyumov (1885-1917) qishoq xo‘jaligi entomologiyasi nazariyasini yaratdi.
I.Ya. Shevirov (1986-1920) o‘rmon xo‘jaligi entomologiyasiga asos soldi.
1904 yilda V.P. Pospelov (1872-1949) Kievda entomologiya stansiyasini tashkil etdi.
Stansiyaning asosiy vazifasi qand lavlagi zararkunandalariga qarshi kurash choralarini ishlab
chiqishdan iborat edi.
G.G. Yakobsan (1871-1916) to‘g‘ri qanotlilar va qo‘ng‘izlarni o‘rgandi.
A.K.Mordvilko (1867-1938) o‘simlik shiralari sistematikasi va biologiyasini o‘rgangan.
9
G.Ya. Bey-Bienko (1903-1970) tomonidan «Obщaya entomologiya» darsligining
yaratilishi, yo‘nalishga oid ko‘plab ilmiy ma’lumotlarni jamlanishiga va tizimli asosda o‘rganish
imkonini yaratilishiga muxim xissa bo‘lib qo‘shildi.
1911 yilda V.P. Plotnikov (1877-1949) tomonidan Turkiston entomologiya stansiyasi
tashkil etildi. Bu keyinchalik O‘rta Osiyo o‘simliklarni himoya qilish ilmiy tadqiqot institutini
tashkil etilishiga olib keldi.
A.P. Semyakov-Tyan-Shanskiy (1866-1942) O‘rta Osiyo hasharotlari faunasi va tarqalishini
o‘rganadi.
Dunyoga mashhur olim O‘zFAning muxbir a’zosi YAxontov Vladimir Vladimirovich
(1899-1970)ning «O‘rta Osiyo qishloq xo‘jaligi zararkunandalari» (1962) nomli asari soxaga doir
manbaa sifatida muxim ahamiyatga ega bo‘ldi. Olim tomonidan g‘o‘za va beda zararkunandalari
o‘rganilib, ularga qarshi kurash choralari ishlab chiqilgan. Tripslarning 10 ta yangi turi aniqlangan.
O‘zFA muxbir a’zosi, R.A. Olimjonovning «Sug‘oriladigan dehqonchilik erlarining
umurtqasiz hayvonlar zoofaunasi» hamda «Entomologiya» darsligi soxa mutaxassislarini
tayyorlashda – ta’lim jarayonida keng foydalaniladi.
Dubovskiy Grigoriy Karpovich, zoolog – entomolog. G‘o‘za, beda, makkajo‘xori, sholi va
boshqa ekinlarning zararkunandalari (saraton, chirildoqlar)ni o‘rgangan.
Muhammadiev Alisher Auliyanovich, zoolog-entomolog. SHarqiy O‘rta Osiyo shiralari
(Nomortera, Arhidinea)ni o‘rgangan. Olim tomonidan shiralar biotsenoz va agrotsenozlar
entomofaunasining muhim komponenti ekanligi, ularning mazkur ekologik tizimlardagi o‘rni va
roli keng qamrovli izoxlab berilgan.
Ahmedov Madaminbek Hotamovich, zoolog-entomolog. O‘pta Osiyo qupg‘oqchil-tog‘
mintaqalapining afidid shipalapi faunasini bipinchi mapta to‘liq tahlil qilib, fanga noma’lum bulgan
9 tup va 1 kenja tup, shuningdek, 23 tupning 44 avlodini topib tavsiflagan.
Prezident Shavkat Mirziyoev olimlar, yosh tadqiqotchilar, ilmiy-tadqiqot muassasalari
rahbarlari va ishlab chiqarish sektori vakillari bilan uchrashuv o‘tkazdi. Unda ilm-fan sohasidagi
eng muhim vazifalar muhokama qilindi.
2020 yil mamlakatimizda Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili deb e’lon
qilinib, bu boradagi ustuvor maqsadlar belgilandi. YUrtimizda avvaldan shakllangan ilmiy
maktablar salohiyatini hisobga olib, hozirgi bosqichdagi milliy manfaatlarimiz va taraqqiyotimiz
yo‘nalishlaridan kelib chiqqan holda, bu yil matematika, kimyo, biologiya, geologiya fan va
sohalarini rivojlantirish tanlab olindi.
Biologiya fani farmatsevtika, qishloq xo‘jaligi, tibbiyot, oziq-ovqat sanoatini rivojlantirish
uchun fundamental va texnologik asos bo‘lib xizmat qiladi.
Bugun bu yo‘nalishda 7 ta ilmiy-tadqiqot muassasasida 600 nafarga yaqin ilmiy xodim
faoliyat ko‘rsatmoqda.
Prezidentimiz jahon bozori va ilm-fanidagi tendensiyalarni ko‘rsatib o‘tib, agro va
biotexnologiyalar, oziq-ovqat, shu jumladan, fudo-miks, bio-tibbiyot va farma-biotexnologiyalari
yo‘nalishlarini kompleks rivojlantirish bo‘yicha topshiriq berdi.
Oziq-ovqat tarkibi va uning inson salomatligiga ta’sirini o‘rganish, aholi o‘rtasida sog‘lom
turmush tarzi va to‘g‘ri ovqatlanishni targ‘ib etish muhimligi ko‘rsatib o‘tildi.
Botanika instituti faoliyatini takomillashtirish, moddiy-texnik bazasini mustahkamlash
bo‘yicha vazifalar belgilandi.
Mamlakatimiz o‘simlik va hayvonot dunyosining raqamli davlat kadastrini yo‘lga qo‘yish
zarurligi ta’kidlandi. Bu yuqori darajadagi ilmiy tadqiqotlarni rejalashtirish, biologik muhofaza
10
choralarini belgilash, soha rivojiga oid muhim amaliy qarorlarni qabul qilish uchun imkoniyat
yaratadi.
Tibbiyot va farmatsevtika sohalarida DNK va hujayraviy texnologiyalar, genetik tahlillar,
yangi biomateriallar va biopolimerlarni ishlatish amaliyotini rivojlantirish, potensial iste’molchilar
bilan ilmiy-tadqiqot institutlari o‘rtasida samarali hamkorlikni yo‘lga qo‘yish bo‘yicha topshiriqlar
berildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
