O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus

qo’g’irchoqlardir
.
Qo’g’irchoqlar 
voqea, hodisa va jarayonning obrazli ko’rinishidir. Qo’g’irchoqlar 
milliy va umuminsoniy xususiyatlarga egaligi bilan insoniyat sivilizatsiyasida 
yashagan bo’lib kelmoqda. Uning obrazlilik hususiyati maktabgacha yoshdagi 
bolalar aqliy tafakkurini, maqsadni shakllantirish imkonini beradi. Bu o’rinda, 
ta’kidlash lozimki, aqliy tafakkur tushunchasida bilish, emotsional va anglash 
tafakkuridan shu jihatlari bilan aqliy tafakkur farq qiladi. Maktabgacha ta’lim 
sog’lom, har tomonlama еtuk bolalarni tarbiyalash uchun zaruriy tashkiliy, uslubiy, 
psixologik shart-sharoitlar yaratadi, bolalarni maktabda muntazam ravishda ta’lim 

---

olishga tayyorlash ota-onalar davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim 
muassasalarida amalga oshiriladi.
Shunday shakllardan biri 
qo’g’irchoqlar
vositasida tarbiyalashdir.
O’zbek tilining izohli lug’atida qo’g’irchoq - odamga yoki boshqa biror narsaga 
o’xshatib yasalgan bolalar o’yinchog’idir. Shu ma’noda qo’g’irchoq o’yinchoqning 
bir turi va har turli ashyolardan yasaladi. Qo’g’irchoqlarning to’la, shartli va 
natural ko’rinishlari bor.
Qo’g’irchoqlarni shartli ravishda ikki ko’rinishga bo’lish mumkin:
1)
odam timsoli ifodalangan qo’g’irchoqlar.
2)
hayvonlar timsoli ifodalangan qo’g’irchoqlar.
Butun dunyo xalqlarida qo’g’irchoq mavjud, hatto qo’g’irchoq teatrlari ham 
faoliyat ko’rsatmoqda. Insoniyat qachondan boshlab qo’g’irchoq yasay boshlagan 
va uni qaysi davrdan boshlab tarbiya vositasiga aylantirganligi masalalari 
aniqlangan emas. Lekin, olimlar qo’g’irchoqlar eramizdan avvalgi X-XI asrlarda 
mavjud bo’lganligini qayd etadilar. Bizning fikrimizcha, qo’g’irchoqlarning 
yasalishiga sabab aynan tarbiyaviy zaruriyati bo’lgan. Chunki qo’g’irchoqning 
quyidagi xususiyatlarga egaligi tarbiya vositasi sifatida qabul qilingan:
a) qo’g’irchoqlar yumshoq, mayin va estetik rang-barang ashyolardan yasaladi, bu 
bolada qiziqish uyg’otadi;
b) bola qo’g’irchoq bilan ovunadi va o’zi xohlagan tarzda o’ynaydi;
v) qo’g’irchoq bolada idrok, tassavvur va fikr uyg’otadi;
g) bola qo’g’irchoq bilan munosabatga kirishadi, uni yaqin kishisi sifatida qabul 
qiladi;
d) qo’g’irchoq bola ongining o’sishiga ta’sir ko’rsatadi va h.k.