O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus

O’yinchoqlarga qarab hikoya tuzishga o’rgatish usullari. 
Suhbat jarayonida 
bolalar bilan so’zlashuvning jonliligi ko’p jihatdan og’zaki nutqqa va nutqiy 
muloqotning savol-javob shakliga xos bo’lgan grammatik tuzilmalarining 
turlichaligi bilan bog’liqdir. Suhbat jarayonida bolalarda nutqiy muloqot 
ko’nikmalarini shakllantirish zarur. 

---

Bolaga mana bunday ko’rsatma berish mumkin: «Qisqa javob ber. Batafsil javob 
ber (ammo to’liq javob bilan emas)», ulardan so’rash mumkin: «Kim qisqa javob 
bera oladi (yoki o’rtog’idan chiroyliroq javob bera oladi)». Zarur holatlarda 
pedagog qo’yilgan savolga keng qamrovli javob namunasini namoyish qilishi 
mumkin. 
Suhbatlarda bolalar keng qamrovli fikr bildirishlari va bir-ikkita so’zdan iborat 
bo’lgan javob berishlari mumkin (Sizga bog’ yoqdimi? – Ha.). Bolalarni keng 
qamrovli javoblarga savollarni to’g’ri qo’yish orqali yo’naltirish zarur: «Bahorda 
ob-havo ko’proq qanday bo’ladi? Bu haqda aytib bering». 
Didaktik o`yin: 
«О’yinchoqlar dо’koni» 
О’yin jarayonida bolalarning о’tilgan о’quv materialidan nutqda foydalana 
olishlarini, savollar berishlari va ularga javob qaytarishlari hamda hosil 
qilinayotgan vaziyatda mustaqil nutqiy еchimlar topa olishlarini aniqlash zarur 
bo’ladi.
Bolalar sotuvchining oldiga kelib, о’z ismini aytishi va о’yinchoqning rangi va 
о’lchamini aytgan holda uni olib berishni sо’rashi kerak. О’yinchoqlar bolalarning 
bilimlari (ularning nomi, о’lchami va rangi haqidagi) ga mos ravishda tanlanadi: 
qizil va sariq mashinalar, katta va kichik qо’g’irchoqlar, kubiklar, sharlar, har xil 
rangdagi bayroqchalar va kuzovi yashil, kabinasi esa qora bо’lgan bitta mashina. 
Sotuvchi rolini Sanjar ismli bola ijro etadi. Bolalarga ular dо’kondan xohlagan 
о’yinchoqlarini olishlari mumkinligini aytadi. Sotuvchi bilan bolalar о’rtasida 
taxminan mana bunday dialog bо’lib о’tadi: 
Sotuvchi: Assalomu alaykum. 
Bola: Assalomu alaykum. 
Sotuvchi: Keling, ismingiz va sizga qanday o`yinchoq kerak? 
Bola: Mening ismim Alisher, menga sochi qora rangdagi Zumrad degan o`yinchoq 
kerak. 
Sotuvchi: Bu qizlar o`yinchog`i-ku. Uni qanday o`ynaysiz? 
Bola: Bu o`yinchoqni singlim Nargizaga sovg`a qilaman. U ham Zumrad kabi aqlli 
qiz bo`lishi uchun. 

---

Sotuvchi: Juda yaxshi o`ylabsiz. Bu fikringiz menga yoqgani uchun, qo`g`irchoqni 
sizga sovg`a qilishga moslab, o`rab beraman. 
Bola: Raxmat. 
Bolalar navbati bilan kelib, о’zlariga yoqqan о’yinchoqlarni sо’raydilar. Anvar 
kelganida esa barcha mashinalar tarqatib bо’lingan va faqat yashil kuzov va qora 
kabina rangli mashina qolgan edi. Alisher va Dilshod о’rtasida quyidagi suhbat 
bо’lib о’tdi: 
Alisher: Salom Dilshod. 
Dilshod: Assalomu alaykum. 
Alisherr: Sen oying bilan o`yinchoqlar do`koniga bordingmi? 
Dilshod: Men oyimlarni o`yinchoqlar do’koniga olib bordim. 
Alisher: Qanaqa o`yinchoq olding? 
Dilshod: Koptok. 
О’yinning tugashi: Bolalar dialogini kuzatib turgan tarbiyachi, ularni boshqa 
mashg’ulotga yо’naltiradi. Dialog davomida Dilshod tomonidan qilingan nutqiy 
g’alizliklar inobatga olinadi va kunning ikkinchi qismida Dilshod bilan individual 
ish olib boriladi.