O’zbekiston Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi Toshkent davlat sharqshunoslik instituti



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/93
Sana14.09.2021
Hajmi2,19 Mb.
#174459
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   93
Bog'liq
arab tili fanidan 22.05.00. sharq filologiyasi bakalavriaturasining i-iv kurslari uchun maruza matnlari (1)

TAYANCh IBORALAR 
1. Fe’l 
2. Uch o’zakli fe’l 
3. Fe’l zamonlari 
4. Fe’l vaznlari 
5. O’timli fe’l 
6. O’timsiz fe’l 
7. 
 لعافلا ءات  
 
 
 
ADABIYOTLAR 
1. Holidov B.Z. Uchebnik arabskogo yaz’ka. T. 1981. 185-b. 
2. Kovalyov A.A., Sharbatov G.Sh. Uchebnik arabskogo yaz’ka. M. 1998. 131-b. 
3. Ibrohimov N.I., Yusupov . Arab tili grammatikasi. T., 1997, 79-b. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
 
 
83
 
 
 
UCh UNDOShLI VA TO’RT UNDOShLI FE’LLAR 
 
 
REJA 
1.  To’rt undoshli fe’llar haqida ma’lumot 
2.  To’rt o’zakli fe’llarning hosil bo’lish yo’llari 
3.  To’rt o’zakli fe’llarning zamonlarda tuslanishi 
 
Arab tilida uch o’zak undoshli fe’llar bilan bir qatorda to’rt o’zak undoshli fe’llar 
ham mavjud. Ular garchi uch o’zakli fe’llar kabi keng tarqalmagan bo’lsada, ma’lum 
salmoqqa ega.  
To’rt o’zak undoshli fe’llarning hosil bo’lish yo’llari quyidagicha: 
1. Ikki undoshdan iborat tqlidiy so’zlarni ikki marta takrorlash yo’li bilan.  
Masalan: 
 سوسو - vasvasa solmoq 
 لزلز - silkitmoq 
 هقهق - qahqaha otmoq 
2. Uch undosh o’zakli fe’llar ikkinchi bobidagi ikkilanganlardan birining boshqa 
undoshga o’zgarishi (dissimilyatsiya) yo’li bilan. 
Masalan: 
 جخرد - jildirmoq  
 جرحد - qildiratmoq 
  خلز - silliqlamoq 
  لحز - sirqalmoq 
3. Horijiy tillardan kirgan to’rt o’zak undoshli otlardan hosil bo’ladi. 
Masalan:   
 
 ةفلسلف - falsafa  فلسلف  - faylasuflik qilmoq 
4. Ayrim ibora yoki birikmalarni tshkil etganasosiy harflardan qisqartma shaklida 
hosil qilingan to’rt o’zak undoshdan hosil bo’ladi. 
Masalan:   
 
 لمسب - «Bismilloxir rahmonir rahiym» demoq. 
To’rt o’zakli fe’llar orasida ikkinlangan fe’llar umuman uchramaydi. O’amzali 
fe’llar, shuningdek, tarkibida illatli harf mavjud bo’lgan fe’llar esa tog’ri fe’llar qatori 
uchrab turadi. Lekin bu fe’llarda illatli harflarga illatli harf sifatida qaralmaydi. 
Hamda bu fe’llarning tuslanishi tog’ri fe’llarnikidan farq qilmaydi.  
Masalan 
 كرمأ - Amerikalashtirmoq  
 لوره - yugurmoq 
 رطيس - hukmron bo’lmoq 
 نطيش - yomonlik qilmoq 


 
 
 
84
 
 
 
 نوهد - yo’rqalamoq 
To’rt o’zakli fe’llarning hosila boblari. 
To’rt o’zakli fe’llarning 4 ta bobi mavjud. 
1 bob fe’lining o’tgan zamon vazni 
 للعف bo’lib, u shaxs sonda quyidagicha 
tuslanadi: 
Shahs 
Jins 
Ko’plik 
Ikkilik 
Birlik 

 
انللعف
 
-
 
 ُتللعف
 
II 
mz. 
mn. 
 
 ْمتللعف
 
 ختللعف
 
 
امتللعف
 
 
للعف
  ت
 
 ِتللعف
 
III 
mn. 
mn. 
اوللعف
 
  نللعف
 
لالعف
 
اتللعف
 
للعف
 
 ْتللعف
 
 
O’tgan zamon majhul darajasi 
  لِلْعُرف vaznida bo’ladi.  
To’rt  o’zakli  fe’llar  1-bobining  hozirgi-kelasi  zamon  aniq  darajasi 
 ُلرِلْع فُري vaznida 
bo’ladi. Majhul darajsi esa 
  للْع فُري  vaznida bo’ladi.  
 
SAVOLLAR 
1. Uch o’zakli fe’llar qanday bo’ladi? 
2. To’rt o’zakli fe’llarning yasalish usullari. 
 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish