O’zbekiston milliy universiteti qo’lyozma huquqida udk

3.1-Jadval. Mavjud kirishni boshqarish modellarini taqqoslash

Modellar	RAKN[50]	PE-RAKN[51]	P-RAKN[52]	OBAM[67]
Ro‘l	HA	HA	HA	HA
Maqsad	YO’Q	YO’Q	HA	YO’Q
Bilim	YO’Q	YO’Q	YO’Q	HA
Maxfiylik	YO’Q	HA	YO’Q	YO’Q
Haqqoniylik	HA	YO’Q	YO’Q	YO’Q
Moslashuvchanlik	YO’Q	YO’Q	YO’Q	HA

Motivatsiya va umumiy g‘oya
RAKN va uning tegishli modellari foydalanuvchilarning ro‘liga qarab kirish huquqlarini cheklashi mumkin, ammo bu ularning ixtisosliklariga asoslanadi. Nazariy jihatdan, ba’zi xodimlar bemorlarning barcha tibbiy ma’lumotlarini olish huquqiga ega bo‘lishlari mumkin, hatto agar ularning ishi o‘sha paytda bemorlarning ma’lumotlari bilan aloqasi bo‘lmasa ham, bu bemorlarning shaxsiy hayotini oshkor qilish xavfini keltirib chiqaradi. Shunday qilib, foydalanuvchilarga kirish huquqini yanada aniqroq qilish uchun biz tibbiy ma’lumot sohasi va kontekst ma’lumotlarini hisobga olgan holda kirishning yangi cheklangan modeli - BCH-RAKNni shakllantirish uchun e’tiborga olamiz.
3 .1-rasmda A_i (i = 1, 2, 3,…, n) mustaqil kirish huquqini ifodalovchi an’anaviy RAKN modeliga misol keltirilgan. Bunday holda, RO‘L 1 RO‘L 2-dan farq qiladigan bir nechta kirish huquqlariga ega.
1-rasm. An’anaviy RAKN modelidagi kirish huquqlarining ikki xil ro‘l o‘rtasidagi farqi
3
.1-rasmdagi misolga ko‘ra, bilim va kontekstni hisobga olgan holda, yana bir holat 3.2-rasmda keltirilgan.
3.2-rasm. Bilim va kontekstni ko‘rib chiqishda bir xil ro‘lga kirish huquqlarining farqi.
Bunday holda, xuddi shu ro‘lning (RO’L 2) kirish huquqlari (A_i, i = 1,2,…, m) a_j (j = 1,2,…, n) sifatida bilim va kontekst omillarini tanishtirish orqali qayta belgilanadi. Bu ma’lumotlar va ma’lumotlarga kirishni yaxshiroq boshqarish imkonini beradi. Xuddi shu ro‘l uchun ham, bemor haqida olingan ma’lumotlar boshqacha, chunki bilimlar ushbu foydalanuvchi ruxsatlariga dinamik ta’sir ko‘rsatadi. Bundan tashqari, ushbu mexanizm kelib chiqish tizimining biznes mantig‘iga ta’sir qilmaydi. 3.2-rasmdagi kontekst odatda tizim foydalanuvchilarining haqiqiy kirish maqsadlari bilan bog‘liq. Kasalxona jarayonida foydalanuvchi maqsadi nimadir qilishni maqsad qilgan asl maqsad sifatida tan olinadi. Bu tizimlarga tashrif buyurish uchun oldindan belgilangan foydalanuvchi maqsadlaridan farq qiladi. Ushbu dissertatsiyada foydalanuvchi niyati odatda tushunarsiz va bashorat qilish qiyin, holbuki foydalanuvchi maqsadlari tizimni loyihalashda juda aniq va oldindan belgilab qo‘yilgan. 3-rasmda BCH-RAKN ning r
eal hayotda qo‘llanilishi tasvirlangan.
3.3-rasm. BCH-RAKN bilan real hayotda qo‘llanilishining tasviri