|
Xulosa
1. Dinning mohiyati va ma’naviyatga ta’siri
Din ijtimoiy hayotning, shu jumladan ma'naviy madaniyatning zarur tarkibiy qismidir. Jamiyatda u bir qator muhim ijtimoiy-madaniy funktsiyalarni bajaradi va ulardan biri bu dunyoqarash yoki ma'no yaratishdir. Darhaqiqat, dinda dunyoning ma'naviy rivojlanishining bir shakli sifatida uning aqliy o'zgarishi va ong uchun tashkil etilishi amalga oshiriladi, uning davomida insonning dunyoga munosabatini belgilaydigan va madaniy ko'rsatmalar va tartibga soluvchilar sifatida harakat qiladigan uning yaxlit surati, me'yorlari, qadriyatlari, ideallari va dunyoqarashning boshqa tarkibiy qismlari ishlab chiqilgan. xulq-atvor.
Biroq, diniy dunyoqarashning vazifasi nafaqat inson uchun dunyoning ma'lum bir rasmini shakllantirishdan iborat, balki birinchi navbatda ushbu rasm tufayli u o'z borlig'ining ma'nosini topa olgani, ham jamiyatning moddiy, ham ma'naviy hayotida faol ishtirok etganligidadir. U "qiymatlar" funktsiyasi deb ham ataladi. Axir, inson haqidagi bilim: nima uchun u yashaydi, sodir bo'layotgan voqealar nimani anglatadi, uni kuchli qiladi, hayotdagi qiyinchiliklarni, azoblarni engishga yordam beradi va hatto o'limni munosib kutib oladi, chunki bularning barchasi dindor kishi uchun ma'lum bir ma'noga ega.
Shunday qilib, dinning asosiy roli - inson me'yorlari va qadriyatlariga borliqning makon-zamon koordinatalari kon'yunkturasidan, yangi ijtimoiy institutlarning paydo bo'lishidan yoki ijtimoiy shakllanishlarning o'zgarishidan mustaqil ravishda mutlaq, o'zgarmas belgi berishdir. Va bu funktsiya insonning ma'naviy hayotini shakllantirish orqali amalga oshiriladi, uning eng muhim tarkibiy qismi madaniyatdir.
Din madaniyatning yaxlitligini ta'minlovchi ma'naviy kuchdir. U qadriyatlarning iyerarxiyasini yaratadi, uning tepasida Xudo bor, va boshqa barcha qadriyatlar, xuddi go'yo Ilohiy Providensdan kelib chiqqan. Shunday qilib, din o'z atrofiga barcha madaniyat sohalarini bo'ysundira oladi va birlashtira oladi.
Demak, ma'lum bir din asosida vujudga keladigan madaniyatda cherkov ehtiyojlariga xizmat qilish badiiy ijodning umumiy yo'nalishi va uslubini shakllantiradi. San'at diniy atamalar va g'oyalar bilan to'lib toshgan, falsafa va fan tabiat, jamiyat va bu din tomonidan muqaddas qilingan inson tushunchalariga asoslanadi. Shunday qilib, mavjud bo'lgan hamma narsa bitta tushuntirish va asoslashni oladi va hatto bir-biridan eng uzoq bo'lgan madaniy shakllar ham hukmron din tufayli umumiy qarashlar bilan o'zaro bog'liqdir.
Din madaniyatga ikki tomonlama ta'sir ko'rsatadi. Bir tomondan, uning diniy kultga aloqador shakllari rivojlanmoqda. Ma'badlarning qurilishi me'morchilik rivojiga turtki bo'ldi; Katolik organlari ohanglari bilan kuylash Evropada musiqaning gullab-yashnashiga sabab bo'ldi. Shu bilan birga, dinning madaniyatga ustunligi ijodiy kuchlarni qo'llash erkinligiga to'sqinlik qiladi. San'at din tomonidan boshqariladigan joyda cherkov ijod doirasini toraytiradi, ba'zan esa uning butun tarmoqlarini taqiqlaydi. Masalan, Islomda odamlar va hayvonlarni tasvirlash taqiqlangan, pravoslavlik esa faqat Muqaddas Kitobdagi belgilar va avliyolarning tekis konturini yaratishga imkon beradi. O'rta asrlarda butun madaniyatni din asosida birlashtirish tendentsiyasi ayniqsa kuchli bo'lgan, ammo dinning madaniyatdan ustunligi va odamlarning ma'naviy rivojlanishi ularning fikr erkinligini sezilarli darajada cheklab qo'ygan. Faqatgina zamonaviy davrda madaniyat cherkovdan mustaqil ravishda dunyoviy xarakterga ega bo'lishni boshladi; va shunga qaramay, o'z taraqqiyotining tarixiy yo'nalishini ko'rib chiqqandan so'ng, madaniyatning o'zi dindan kelib chiqqan, uning mohiyatini ildizlari bilan singdirgan va hattoki o'z chegaralari ostiga qadam qo'yganligi ma'lum bir millatning diniy merosining aksi bo'lib qoldi, deb ta'kidlash mumkin. Shuning uchun bizning asosiy vazifamiz insoniyat jamiyati rivojlanishining turli bosqichlarida ham, asosiy diniy harakatlar bilan bog'liq holda ham din va madaniyat o'rtasidagi munosabatlarni o'rnatishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
